1956: Έρχεται στο φως η πρωτοχριστιανική βασιλική του Αγίου Λεωνίδου στο Λέχαιο και ο Φρέντυ Γερμανός γράφει τα ρεπορτάζ!

gnomipoliton.com

Oι ανταποκρίσεις του νεαρού, τότε, ρεπόρτερ από τις ανασκαφές στο «μεγαλοπρεπή βυζαντινό ναό» γιγάντιων διαστάσεων

“Θαυμάσιον Τέμπλον και πολλοί κίονες. Τάφοι χρονολογούμενοι από 1500 ετών. Εκπληκτικαί αι διαστάσεις του ναού”. Με αυτά τα λόγια ο νεαρός Φρέντυ Γερμανός το 1956 περιέγραφε τον Πρωτοχριστιανικό Ναό του Αγίου Λεωνίδη στο Λέχαιο που έφερνε η αρχαιολογική σκαπάνη του Δημητρίου Πάλλα σιγά-σιγά στο φως. Ο μετέπειτα διάσημος και αγαπητός συγγραφέας και δημοσιογράφος, σαν σήμερα, στις 26 Ιουνίου 1956 βρισκόταν στην Κόρινθο απεσταλμένος της εφημερίδας «Ελευθερία» για την οποία έγραφε τις ανταποκρίσεις του από την εντυπωσιακή ανακάλυψη στο αρχαίο λιμάνι του Λεχαίου.

O Φρέντυ Γερμανός σε νεαρή ηλικία.

Ο Φρέντυ Γερμανός εντυπωσιασμένος από τα ευρήματα γράφει για το «θαυμάσιο μνημείο της Βυζαντινής εποχής» που βρέθηκε στο Λέχαιο «ένα μικρό χωριό πέντε χιλιόμετρα έξω από την Κόρινθον. Πρόκειται για έναν ναό του τετάρτου ή πέμπτου αιώνος μ.Χ. ο οποίος επί μία χιλιετηρίδα περίπου ευρίσκετο θαμμένος κάτω από τη γη», σημειώνει στην αρχή του άρθρου του.
«Ανευρέθη επίσης το τέμπλον του ναού κατάλευκον, με ανάγλυφα σχέδια, θαυμάσιον δείγμα της εξελίξεως εις την οποία φθάνει η βυζαντινή τέχνη κατά την περίοδον εκείνην», μας πληροφορεί ενώ παρακάτω σημειώνει: «διακρίνονται εις τα τοιχώματά των βυζαντινοί σταυροί και αμφορείς από τους οποίους αναπηδά συμβολικώς μία άμπελος. Τα χρώματα τα οποία επικρατούν είναι το κόκκινο και το γαλάζιο. Η ζωηρότης των χρωμάτων αυτών είναι καταπληκτική. Σας δημιουργούν την εντύπωσιν ότι η τελευταία πινελιά μπήκε μόλις πριν λίγα λεπτά»,γράφει εντυπωσιασμένος!
Ο Φρέντυ Γερμανός αναφέρεται με λεπτομέρειες στα ευρήματα και κυρίως στα οστά που βρέθηκαν άθικτα στο εσωτερικό των τάφων αλλά «δεν είναι εξακριβωμένο αν ανήκουν πράγματι σε χριστιανούς μάρτυρας, όπως εγράφη. Εκείνο το οποίο θεωρείται μάλλον βέβαιον είναι ότι είναι παλαιότεροι εις ηλικίαν από τον ναό, ίσως μάλιστα να προεκάλεσαν και την ανέγερσίν του», συμπεραίνει.

H πρωτοχριστιανική βασιλική του Λεωνίδη στο Λέχαιο. (φωτο GoogleEarth)

Στη συνέχεια του άρθρου κι αφού σημειώσει το πλήθος των ευρημάτων τα οποία έχει συλλέξει η αρχαιολογική σκαπάνη του Δημ. Πάλλα, αλλά και ότι είναι η πρώτη φορά που βρίσκονται βυζαντινά ευρήματα σε τόσο μεγάλη κλίμακα και ποικιλία, υπάρχει μια λεπτομερής περιγραφή του ναού. «Είχε σχήμα Τ», γράφει «ήταν ίσως ο μεγαλύτερος και πολυτελέστερος ναός εις ολόκληρον την Ελλάδα». «Το πλάτος του, το οριζόντιο δηλαδή τμήμα του Τ, το οποίο απεκαλύφθη σχεδόν εξ ολοκλήρου, φθάνει τα 59 μέτρα»!
Ο Φρέντυ Γερμανός συνεχίζει έκπληκτος για την ανακάλυψη: «Δεν μας είναι γνωστός άλλος ναός τόσον εντυπωσιακών διαστάσεων. Φαίνεται», συμπεραίνει, «ότι το σημείον αυτό της Κορίνθου ήταν το θρησκευτικό κέντρο ολοκλήρου της Ελλάδος κατά την περίοδον εκείνην. Εις τον κώδικα της Πάτμου ένα είδος παλαιού συναξαρίου, επί του οποίου εστηρίχθησαν αι ανασκαφαί, αναφέρεται η ακριβής θέση του ναού. Αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι εις τον ναόν του Λεχαίου ανέβλυζε θαυματουργός πηγή»!
Ο ανταποκριτής της «Ελευθερίας» επικεντρώνει το ρεπορτάζ του στην πηγή σημειώνοντας ότι «η πηγή αυτή του ναού εις το Λέχαιον φαίνεται ότι ήταν πανελληνίως γνωστή. Κατά εκατοντάδες συνέρρεαν από όλα τα μέρη της Ελλάδος προς την Κόρινθον οι ασθενείς και οι ανάπηροι για να γιατρευθούν. Υπάρχει η πιθανότης να ευρίσκετο γύρω από το ναό ένα είδος συνοικισμού όπου έμεναν οι μόνιμοι προσκυνηταί του», σημειώνει.

Ο μάρτυρας Λεωνίδης και ο πνιγμός του

Ο Κώδικας της Πάτμου στον οποίο αναφέρεται ο Φρέντυ Γερμανός στην ανταπόκρισή του, γράφει ότι ο ναός του Λεχαίου ήταν αφιερωμένος στον Κορίνθιο μάρτυρα Λεωνίδη. Ποιος ήταν όμως ο Λεωνίδης;
Καταγόταν από την Τροιζήνα όπου συνελήφθη και οδηγήθηκε στην Κόρινθο προ του ηγεμόνος Βενούστου επί Δεκίου ή Βαλεριανού και μαρτύρησε το Μ. Σάββατο του 250 ή 258. Μαζί του μαρτύρησαν και εφτά νεαρές γυναίκες, παρθένες, οι Νίκη, Χαρίεσσα, Γαλήνη, Καλλίς, Νουνεχία, Βασίλισσα και Θεοδώρα. Αφού καταδικάσθηκαν σε θάνατο, κρεμάσθηκαν, ξεσκίσθηκαν οι σάρκες τους και κατόπιν τους οδήγησαν στην παραλία του Λεχαίου τους επιβίβασαν σε λέμβο, ενώ οι γυναίκες έψαλλαν με χαρά, με επικεφαλής την Χαρίεσσα.

Άγιος Λεωνίδης και οι συν αυτώ επτά γυναίκες μάρτυρες. (πηγή φωτό: argolika.gr)

Σε απόσταση 4 μιλίων από την ακτή έδεσαν πέτρες στους τραχήλους των και τους έριξαν στην θάλασσα. ΟΤα κύματα ξέβρασαν τα πτώματά τους στην ακτή του Λεχαίου, όπου οι χριστιανοί τα έθαψαν στην ακτή, «άνδρες ευλαβείς σύραντες… εντίμως κηδεύσαντες απέθεντο εν αυτώ τω τόπω, Ναόν άγιον δομησάμενοι» όπως γράφει το Συναξάριο. Ο ναός χτίστηκε μετά από χρόνια όταν πλέον έπαυσαν οι διωγμοί.
Όμως, καταστράφηκε από φοβερό σεισμό το 551, πριν ίσως συμπληρώσει ζωή 30 ετών (κατά τον Δ. Πάλλα, ενώ ο κ. Απόστολος Παπαφωτίου προτείνει ότι έως το 600 μ.Χ. τουλάχιστον ο Ναός λειτουργούσε) και μεταβλήθηκε στα ερείπια, που πρωτοέφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, σαν σήμερα, στις 26 Ιουνίου 1956!

Έρευνα-Κείμενα-Επιμέλεια: Γιώτα Χρ. Αθανασούλη

Πηγές:

• Αρχείο Εφημερίδων Εθνικής Βιβλιοθήκης
• Ιερά Μητρόπολις Κορίνθου (imkorinthou.org)
• Απόστολος Παπαφωτίου, Η Βυζαντινή Βασιλική του Λεωνίδη στην Κόρινθο, διάλεξη, 2019