Η καρτ-ποστάλ που απεικονίζει την άφιξη και υποδοχή του βασιλιά Κωνσταντίνου στην Κόρινθο την 5η Δεκεμβρίου, 1920.
Μια εικόνα, χίλιες λέξεις – Πρώτος σταθμός του επαναπατρισμού του βασιλιά Κωνσταντίνου η Κόρινθος, όπου και διανυκτέρευσε
Γράφει ο Νίκος Πουλόπουλος*
Η Κόρινθος και η περιοχή του Ισθμού έχουν διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο
στην ιστορία της Ελλάδος εδώ και χιλιάδες χρόνια τώρα. Αυτό που
ελάχιστα έχει εκτιμηθεί και αποτυπωθεί ιστοριογραφικά είναι ο ρόλος τους
κατά την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με την
ευκαιρία της συμπλήρωσης ενός αιώνα από την εορταστική σκηνή που
αναπαρίσταται στην καρτ-ποστάλ που κυκλοφόρησε ευρέως ανά την επικράτεια
την εποχή εκείνη, θα προσπαθήσουμε ν’ αναψηλαφήσουμε τους ιστορικούς συσχετισμούς της με τον Α’ ΠΠ αλλά και ν’ αποκωδικοποιήσουμε τους πολιτικούς συμβολισμούς της επίσκεψης και υποδοχής του βασιλιά Κωνσταντίνου, την 5η Δεκεμβρίου του 1920, στην Κόρινθο.
Για να θέσουμε το σωστό ιστορικό υπόβαθρο της παραπάνω καρτ-ποστάλ, όμως, θα πρέπει να γυρίσουμε λίγο πιο πίσω στον χρόνο, στις απαρχές του Α’ ΠΠ. Όταν η Ευρώπη και ο υπόλοιπος σχεδόν πλανήτης άρχισε να χωρίζεται, το καλοκαίρι του 1914, σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα (Άγγλο-Γάλλοι, Ρώσσοι και σύμμαχοι τους στο ένα, Γέρμανο-Αυστριακοί, Οθωμανοί και σύμμαχοι τους στο άλλο), η Ελλάδα κράτησε μια τυπικά ουδέτερη στάση που ήταν απόρροια της αλληλοεξουδετέρωσης των πολιτικών δυνάμεων εντός της χώρας. Με την πλευρά των Αγγλογάλλων είχε συνταχθεί ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το φιλελεύθερο κόμμα του που κυριαρχούσε εκείνη την εποχή στην ελληνική πολιτική σκηνή, ενώ στην αντίπερα όχθη στέκονταν ο βασιλιάςΚωνσταντίνος
μαζί με τις συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις. Ο Βενιζέλος ήταν
πεπεισμένος ότι οι συμμαχικές δυνάμεις θα κυριαρχήσουν τελικά, ενώ ο
Κωνσταντίνος είχε ανέκαθεν φιλογερμανικές προδιαθέσεις (ο ίδιος είχε
φοιτήσει σε στρατιωτική σχολή της Γερμανίας ενώ και η σύζυγος του, η
βασίλισσα Σοφία, ήταν αδερφή του ηγέτη της Γερμανίας στον Α’ ΠΠ, του
αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β’) και ευελπιστούσε ότι οι Γερμανοί θα είναι οι νικητές αυτού του πολέμου.
Ο
Ελευθέριος Βενιζέλος και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος υπήρξαν οι δύο
κυρίαρχες πολιτικές προσωπικότητες την δεκαετία μετά τους Βαλκανικούς
Πολέμους.
Η αναγκαστική αυτή στάση της Ελλάδας υπονόμευε τις προσπάθειες των συμμάχων που είχαν ήδη από το φθινόπωρο του 1915 στείλει εκστρατευτικό σώμα στη Θεσσαλονίκη και πολεμούσαν τον βουλγαρικό και γερμανικό στρατό στο μακεδονικό μέτωπο. Η πίεση από τους συμμάχους, κυρίως προς τον βασιλιά Κωνσταντίνο, ήταν μεγάλη, αλλά καθώς αυτός ήλεγχε ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού στρατεύματος και είχε την πολιτική υποστήριξη των περιοχών της λεγόμενης «Παλαιάς Ελλάδας» (Στερεά Ελλάδα και Πελοπόννησος), μπορούσε και συντηρούσε μια ουδετερότητα που συνέφερε τους Γερμανούς και τους Βουλγάρους συμμάχους τους
που εισχωρούσαν σιγά σιγά σε ελληνικά εδάφη της Μακεδονίας. Υπήρχαν
μάλιστα και μυστικές στρατιωτικές αναφορές εκείνη την εποχή ότι οι δυο πλευρές του Ισθμού λειτουργούσαν ως περιοχές κάλυψης και ανεφοδιασμού γερμανικών υποβρυχίων, κυρίως στον Οβριό Κορινθίας,
τη μικρή νησίδα στο Σαρωνικό κόλπο. Για να σταματήσουν αυτές τις
κινήσεις των Γερμανών αλλά και για ν’ αυξήσουν την πίεση στον
Κωνσταντίνο ν’ αποδεσμευτεί από την φιλογερμανική του πολιτική, οι
Άγγλοι και οι Γάλλοι έστειλαν πολεμικά πλοία και στρατιώτες και κατέλαβαν την ευρύτερη περιοχή γύρω από τον Ισθμό τον Ιανουάριο του 1916.
Ο ξένος τύπος κάνει εκτενή αναφορά στην απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων στις 18 Ιανουαρίου, 1916, στην Κόρινθο και τον Ισθμό.
Όταν πλέον τον Μάϊο του 1916 τα ελληνικά στρατεύματα (υπό τις ευλογίες του Κωνσταντίνου) παρέδωσαν αμαχητί το οχυρό Ρούπελ
και στην συνέχεια έγινε η κατάληψη της Καβάλας από τον βουλγαρικό
στρατό, το ποτήρι ξεχείλισε. Οι σύμμαχοι πίεσαν με κάθε τρόπο τον
Κωνσταντίνο και τους οπαδούς του (και είχε πολλούς στην Κορινθία) αποφασίζοντας να μειώσουν την εισαγωγή σταφίδας και δημιουργώντας έτσι οικονομική ασφυξία στην ευρύτερη περιοχή.
Λίγο αργότερα από την εποχή του μεγάλου Κωνσταντίνου, ένας
σπουδαίος άνθρωπος, ξεκίνησε από την Ρώμη και πήγε στη Βηθλεέμ. Έφτιαξε
εκεί το κατάλυμά του και ζούσε δίπλα στο σπήλαιο που γεννήθηκε ο
Κύριός μας Ιησούς Χριστός.
Πρόκειται για τον περίφημο άγιο, τον σοφό άγιο Ιερώνυμο, αυτόν που
μετέφρασε στα λατινικά όλη την Αγία Γραφή και έγραψε πολλά θαυμάσια
βιβλία, όλα για την δόξα του Χριστού και για την σωτηρία των ανθρώπων.
Κάθε τόσο, ο άγιος Ιερώνυμος πήγαινε και γονάτιζε μπροστά στο σπήλαιο
που γεννήθηκε ο Χριστός και Τον παρακαλούσε και Τον ικέτευε για την
αιώνια ζωή.
Μια μέρα, Χριστούγεννα, – το έχει γράψει ο ίδιος αυτό το γεγονός – ενώ προσευχόταν, βλέπει τον Χριστό μπροστά του να του λέει:
-Ιερώνυμε, σήμερα είναι η γιορτή μου. Σήμερα είναι η
επέτειος της καθόδου μου στη γη, που γεννήθηκα στο σπήλαιο αυτό. Τί δώρο
θα μου κάνεις;
Απαντάει ο άγιος:
-Υιέ του Θεού, για Σένα άφησα την πρωτεύουσα του κόσμου,
την Ρώμη, και όλα τα πλούτη που είχα εκεί. Ήλθα εδώ και ζω φτωχός κοντά
Σου. Τί δώρο θέλεις να σου κάνω; Τί έχω πια Χριστέ μου, να σου δώσω;
-Κάτι έχεις ακόμη. Και θέλω να μου το δώσεις.
-Χριστέ μου, είχα σοφία. Μόρφωση απέραντη. Την είχα
αποκτήσει με τις μελέτες μου. Μα και αυτή την έκανα θυσία μπροστά Σου.
Την θεώρησα σκόνη και στάχτη.
-Τώρα πια, ασχολούμαι μόνο με τον λόγο Σου. Τί άλλο να σου δώσω;
-Κάτι έχεις ακόμη, Ιερώνυμε. Θέλω να μου δώσεις και από αυτό.
-Χριστέ μου, είχα δυνάμεις σώματος και έχω δυνάμεις
πνεύματος. Τα άφησα όλα στα πόδια Σου. Δεν θυμάμαι να έχω τίποτε άλλο
να Σου δώσω.
-Και όμως, κάτι έχεις ακόμη.
-Ποιό Χριστέ μου, πες το μου. Και αμέσως θα Σου το προσφέρω.
Του λέει ο Χριστός:
-Τις αμαρτίες σου! Αυτές θέλω να μου τις δώσεις!
-Χριστέ μου, τί να τις κάνεις τις αμαρτίες μου, το βόθρο της ψυχής μου; Τί τον θέλεις;
-Να τον πάρω εγώ. Να φύγει από εσένα. Να σου τον
συγχωρήσω. Και να μείνεις εσύ καθαρός, με την χάρη μου και με την αγάπη
που έχεις για μένα.
* * *
Γι’ αυτό ήλθε ο Χριστός στον κόσμο.
Μας άπλωσε το χέρι, για να απλώσουμε και εμείς το δικό μας,
και να Του βάλουμε στο χέρι τις αμαρτίες μας. Όχι με το χέρι μας, αλλά
ΜΕ την καρδιά μας. Και ΑΠΟ την καρδιά μας.
Ήλθε λυτρωτής. Ελευθερωτής από την δουλεία της αμαρτίας και από τον
κίνδυνο να βρεθούμε – εξ αιτίας του χωρισμού που φέρνει στον άνθρωπο η
αμαρτία μακρυά από τον Θεό.
Μακρυά από την Βασιλεία Του. Μακρυά από την αιώνια ζωή. Μακρυά και
έξω από τον Παράδεισο. Να βρεθούμε στον σκουπιδοτενεκέ της αιώνιας ζωής,
που είναι η Κόλαση.
Για να μη καταντήσουμε εκεί – γιατί εκεί πηγαίναμε με τα στραβά
βήματά μας – ήλθε ο Χριστός, ο Ελεήμων και Εύσπλαγχνος, κοντά μας.
Άφησε την τιμή Του, την υπόληψή Του, το μεγαλείο Του και ταπεινώθηκε και ήλθε στη γη, για μας. Για να μας πάρει κοντά Του.
Γιατί ο Θεός μας, είναι αγάπη, καλωσύνη, ευσπλαγχνία. Δεν θέλει να
χαθεί κανένας. Όποιος χάνεται, χάνεται μόνο από δική του υπαιτιότητα.
Ας Τον δοξολογήσουμε. Ας Τον ευχαριστήσουμε. Ας Τον προσκυνήσουμε. Ας Τον τιμήσουμε. Και ας Του πούμε:
Κύριε Ιησού Χριστέ, όπως αξίωσες τους αποστόλους Σου να είναι κοντά Σου, όπως αξίωσες τον ληστή πάνω στο Σταυρό, να μπει μαζί Σου στην Βασιλεία Σου, όπως
αξίωσες τόσα εκατομμύρια παιδιών Σου να τους πάρεις κοντά Σου και να
τους ελεήσεις, αξίωσε και εμάς της αγάπης Σου, της ευσπλαγχνίας Σου,
της συγχωρήσεώς Σου. Και κράτα μας κοντά Σου. Αμήν.
+Μητροπολίτου Νικοπόλεως Μελετίου, Ο Θεός επί γης, Έκδ. Ι. Μ. Προφήτου Ηλιού, Πρέβεζα 2015, σ. 13-18
Τα κάλαντα ίσως είναι ένα από τα λίγα έθιμα που διατηρούνται
αναλλοίωτα ακόμα και σήμερα σε πολλές περιοχές της χώρας. Είναι
συνδεδεμένα, κυρίως, με τις μεγάλες γιορτές του Δωδεκαημέρου
(Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Θεοφάνια). Μέσα από το τραγούδι οι μικροί
και μεγάλοι «καλαντιστές» (τραγουδιστές των καλάντων) εξιστορούν τα
γεγονότα των ημερών και παινεύουν τον οικοδεσπότη, την κυρά και το
σπίτι. Τα κάλαντα είναι ένα αρκετά παλιό έθιμο και πολλοί είναι αυτοί
που πιστεύουν ότι συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα.
Η ονομασία τους προέρχεται από τη λατινική λέξη «calenda»,
που σημαίνει αρχή του μήνα, η οποία διαμορφώθηκε από το ελληνικό ρήμα
«καλώ». Αναλλοίωτο χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου εθίμου
είναι και το γνωστό σε όλους φιλοδώρημα, το οποίο σήμερα είναι συνήθως
κάποιο χρηματικό ποσό. Παλαιότερα, όμως, ήταν κυρίως φαγώσιμα, όπως
γλυκά, πίτες, αυγά, λουκάνικα, κότες, αμύγδαλα, ρόδια, κρασί, τραχανάς,
αλεύρι κ.ά. Ακριβώς για αυτό οι καλαντιστές προσπαθούσαν να πουν όσο το
δυνατόν περισσότερα και καλύτερα παινέματα, ώστε να πάρουν και καλύτερο
φιλοδώρημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα κάλαντα όλων των νησιών,
όπου οι καλαντιστές αφιέρωναν περισσότερο χρόνο από το τραγούδι τους για
να παινέσουν, παρά για εξιστορήσουν τα γεγονότα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πολυάριθμες παραλλαγές καλάντων
που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα. Σχεδόν κάθε περιοχή, κάθε νησί, πολλές
φορές και κάθε χωριό έχει τα δικά του, ξεχωριστά κάλαντα. Οι στίχοι
διαμορφώνονται ανάλογα με τις διαλέκτους και τα ιδιώματα της κάθε
περιοχής και η μουσική ανάλογα με την παράδοση του κάθε τόπου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι περιοχές των Επτανήσων, της
Θράκης, των Επτανήσων, της Ηπείρου, των Κυκλάδων, των Δωδεκανήσων, του
Πόντου, της Κρήτης και της Μικρά Ασίας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα
παλαιότερα χρόνια τα κάλαντα δεν τραγουδιόντουσαν μόνο, αλλά και
παίζονταν από παραδοσιακούς οργανοπαίκτες. Για αυτό τον λόγο, πολλές
φορές θύμιζαν περισσότερο παραδοσιακά τραγούδια, παρά κάλαντα.
ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ
1. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ
Καλήν εσπέραν, άρχοντες,
κι αν είναι ορισμός σας,
Χριστού την θεία γέννησιν
να πω στ᾿ αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον
εν Βηθλεέμ τη πόλει,
οι ουρανοί αγάλλονται,
χαίρει η φύσις όλη.
Εν τω σπηλαίω τίκτεται,
εν φάτνη των αλόγων,
ο βασιλεύς των ουρανών
και ποιητής των όλων.
Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι
το «Δόξα εν υψίστοις»
και τούτον άξιόν εστί,
η των ποιμένων πίστις.
Αν είστε από τους πλούσιους,
φλωριά μην τα λυπάστε,
αν είστε από τους δεύτερους,
ξηντάρες και ζολότες
κι αν είστ᾿ από τους πάμφτωχους
ένα ζευγάρι κότες.
Και σας καληνυχτίζομε,
πάτε να κοιμηθήτε,
ολίγον ύπνο πάρετε,
πάλι να σηκωθήτε,
στην εκκλησιάν να τρέξετε
με άκραν προθυμίαν
και του Θεού ν᾿ ακούσετε
την Θείαν Λειτουργίαν.
2. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
Χριστούγεννα, Πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου,
για εβγάτε, δέστε, μάθετε, πως ο Χριστός γεννιέται,
γεννιέται κι αναθρέφεται στο μέλι και στο γάλα,
το μέλι τρών᾿ οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες
και το μελισσοχόρταρο το λούζουντ᾿ οι κυράδες. Κυρά ψιλή, κυρά λιγνή,
κυρά γαϊτανοφρύδα, κυρά μ᾿ όταν στολίζεσαι να πας στην εκκλησιά σου,
βάζεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι αγκάλι
και τον καθάριο αυγερινό τον βάζεις δαχτυλίδι. Εμείς εδώ δεν ήρθαμε
να φάμε και να πιούμε, μόνο σας αγαπούσαμε κι ήρθαμε να σας δούμε·
εδώ που τραγουδήσαμε πέτρα να μη ραγίσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού πολλούς χρόνους να ζήση. Δώστε μας και τον κόκορα, δώστε μας και την κότα,
δώστε μας και πέντ᾿, έξ᾿ αυγά, να πάμε σ᾿ άλλη πόρτα.
Πρόσκληση
για αλληλεγγύη από τον Μητροπολίτη Κορίνθου Διονύσιο o οποίος καλεί
τους Χριστιανούς του με Δελτίο Τύπου σε αγώνα φιλανθρωπίας και
αλληλεγγύης.
Ο Ποιμενάρχης έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο θέμα της φιλανθρωπίας, επισημαίνοντας ότι δεν πρέπει κανείς ιερεύς, εκκλησιαστικός υπάλληλος και εθελοντής της Ι. Μητροπόλεως Κορίνθου να επαναπαυθεί αυτά τα Χριστούγεννα, αλλά αντιθέτως όλοι
να εργαστούμε εντατικά, δίνοντας τον καλύτερο εαυτό μας, προκειμένου να
μην λείψει τίποτα στους αδελφούς μας, που έχουν ανάγκη μας.
Ειδικά
τώρα που η οικονομική κατάσταση είναι τραγική για όλους θα δώσουμε τον
αγώνα μας για να ενισχύσουμε τις φιλανθρωπικές δράσεις μας και θα
προσπαθήσουμε παρά την οικονομική καταστροφή που οδηγηθήκαμε λόγω των
κλειστών εκκλησιών να μην τις ελαττώσουμε ούτε κατ’ ελάχιστο.
Είναι και αυτή μια φωνή -διαφορετική σίγουρα- μες στον κακό χαμό των ημερών.
Ο
Σεβασμιώτατος επεσήμανε εμφατικά το χρέος μας να εορτάσουμε κι εφέτος
τα Χριστούγεννα με τον Χριστό και όχι χωρίς Αυτόν, για αυτόν ακριβώς τον
λόγο συμφωνήθηκε να τελεστούν δύο (2) Θ. Λειτουργίες την ημέρα των
Χριστουγέννων στους Ι. Ναούς του Αποστόλου Παύλου, του Αγίου Νικολάου
και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Συνοικισμό, ώστε να δοθεί η
δυνατότητα, τηρώντας φυσικά τα απαραίτητα μέτρα, όσοι το δυνατόν
περισσότεροι Χριστιανοί να κοινωνήσουν των Αχράντων Μυστηρίων.
Εν μέσω του δευτέρου κύματος κορωνοϊού και με τους θανάτους
σχετιζόμενους με τον ιό να φτάνουν τους 100 την ημέρα στη χωρά μας,
συνέβησαν δυο γεγονότα που μου προξένησαν εντύπωση. Το πρώτο είναι η
μεγάλη αντιφασιστική συγκέντρωση κατά την ημέρα ανακοίνωσης της απόφασης
της δίκης της Χρυσής Αυγής (ΧΑ), αγνοώντας τα μέτρα προστασίας κατά της
πανδημίας. Το δεύτερο, η επιθυμία κομμάτων και συλλογικοτήτων να κάνουν
πορεία κατά την επέτειο της 17ης Νοέμβρη.
Το παρόν άρθρο θα
κάνει μια απόπειρα να ερμηνεύσει την έννοια του «αντιφασιστικού
κινήματος», έτσι όπως νοηματοδοτείται στις μέρες μας.
Λέξεις και ερμηνείες
Σε μια διαλεκτική, και “στην αρχαιότητα με τη διαλεκτική εννοούσαν την τέχνη να φτάνει κανείς στην αλήθεια μέσω της σύγκρουσης αντιθέτων απόψεων”[i],
όπως και σε κάθε σύγκρουση, σκοπός είναι να φέρεις τον αντίπαλο στο
σημείο που θέλεις. Σε μια μάχη απόψεων, εκείνος που θα καθορίσει τους
γλωσσικούς κώδικες θα είναι αυτός που θα κερδίσει την μάχη.
Κατά τον Wittgenstein “κάθε έκφραση ανήκει σε
κάποιο γλωσσικό πλαίσιο, το οποίο είναι αυτό που δίνει στην κάθε έκφραση
το συγκεκριμένο νόημά της. Το πλαίσιο αυτό το ονομάζει «γλωσσικό παιχνίδι».
Οι ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούνται στα γλωσσικά παιχνίδια μπορούν να
χρησιμοποιούνται και σε άλλα γλωσσικά πλαίσια με διαφορετικό τρόπο. Τότε
όμως έχουν διαφορετική σημασία. Αυτή η άποψη οδηγεί στο συμπέρασμα πως,
η αλήθεια μιας πρότασης καθορίζεται από το νόημα που παίρνει η κάθε
«λέξη» από τους κανόνες που χτίστηκαν μέσα στο πλαίσιο όπου αυτή
υπάρχει. Γι’ αυτό συμβαίνει η ίδια λέξη που χρησιμοποιείται σε δύο
διαφορετικά γλωσσικά πεδία, σε δύο γλωσσικά παιχνίδια όπου ισχύουν
διαφορετικοί κανόνες, να έχει διαφορετικό νόημα”.[ii]
Επειδή λοιπόν στο πολιτικό πεδίο πρωταγωνιστεί το «γλωσσικό παιχνίδι»
των λέξεων «φασισμός» και «αντιφασισμός» και πολλοί αυτοαναγορεύονται
σε αντιφασίστες, θεωρώ κρίσιμης σημασίας το ζήτημα της σημασιολογικής
διερεύνησης από τη γέννηση του φασισμού μέχρι τις μέρες μας. Το παρόν
αποτελεί άρθρο γνώμης και όχι κάποια επιστημονική μελέτη και σαν τέτοια
θα ήθελα να αναγνωστεί.
Η αγάπη των παππούδων και των γιαγιάδων είναι άνευ όρων και
οι σοφές εκφράσεις τους μοναδικά εφόδια για τη ζωή του καθενός, πολύτιμα
μαργαριτάρια σοφίας για να θυμάσαι.
Όταν είσαι μικρός, δεν θες ν’ ακούς τη γιαγιά και τον παππού που σου
προσφέρουν με αγάπη κομμάτια γνώσης και εμπειρίας από τη μακρόχρονη ζωή
τους – μάλιστα, σχεδόν διαμαρτύρεσαι που σου στερούν χρόνο από το
παιχνίδι ή τους φίλους σου. Μόνο όταν μεγαλώσεις, καταλαβαίνεις την αξία
που έχουν αυτά τα αληθινά μαργαριτάρια της σοφίας που σου προσφέρονταν
απλόχερα.
Να μερικά σοφά λόγια που ξεδιπλώνουν την αγάπη της γιαγιάς.
–Κάνατε μεγάλα σπίτια αλλα μικρότερες οικογένειες…
–Πάτε στο φεγγάρι αλλά δεν πάτε στον γείτονα…
–Κατακτήσατε το διάστημα αλλά καταστρέφετε την γη…
–Έχετε περισσότερες γνώσεις αλλά λιγότερη κρίση…
–Έχετε πολλά υπάρχοντα αλλά λιγότερες αξίες…
–Πλατύτερους δρόμους αλλά και στενότερα μυαλά…
–Έχετε περισσότερες ανέσεις αλλά λιγότερο χρόνο…
–Αγαπάτε σπάνια, ζηλεύετε και μισήτε συχνά…
–Έχετε τις βιτρίνες γεμάτες αλλά τις αποθήκες της ψυχής σας έρημες, άδειες…
–ΔΩΣΑΤΕ ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΣΑΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΖΩΗ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΣΑΣ…
Γεννήθηκε στο Φενεό το 1905, έφυγε μετανάστης σε ηλικία 10 ετών και κυριολεκτικά κατέκτησε τον κόσμο! – Συμμετείχε σε εξερευνητικές αποστολές στο Βόρειο και στον Νότιο Πόλο, όπου έριξε την ελληνική σημαία και έσωσε τον αρχηγό της αποστολής από βέβαιο θάνατο!
Στις αρχές του 20ου αιώνα καταγράφηκε το μεγαλύτερο μεταναστευτικό κύμα Ελλήνων προς την άλλη όχθη του Ατλαντικού, την πολλά υποσχόμενη Αμερική. Μυριάδες νέοι
στην πιο παραγωγική ηλικία τους, άλλοι που μόλις είχαν πατήσει το
κατώφλι της ενηλικίωσης και άλλοι που ήταν αμούστακα παιδιά ακόμα, έπαιρναν το δρόμο της ξενιτιάς, κυνηγημένοι από τη φτώχεια, την ανέχεια, τα χρέη, τις ελλείψεις σε βασικά αγαθά. Αναζητούσαν την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον, αναζητούσαν τις ευκαιρίες που η Ελλάδα τους στερούσε.
Μεταξύ αυτών το 1915 ένα μικρό παιδί, μόλις 10 ετών, από το Φενεό, ο Επαμεινώνδας Δημόπουλος.
O Επαμεινώνδας, γιος του Δημητρίου Δημόπουλου, γεννήθηκε στις 31 Μαΐου 1905 στο Φενεό και συγκεκριμένα στο χωριό Σιβίστα.
Ήταν το μικρότερο παιδί της οικογένειάς του. Μια οικογένεια ανήσυχη που
έψαχνε την τύχη της μακριά από τη φτώχεια και τις κακουχίες της ορεινής
Κορινθίας. Τα μεγαλύτερα αδέλφια του, ο Νικόλαος και ο Βασίλειος, είχαν ήδη βρει το δρόμο για την «γη της επαγγελίας» την Αμερική.
Ο μικρός Επαμεινώνδας ήταν περίπου 10 ετών όταν η οικογένειά του, αφού είχε μετακομίσει ήδη στο Τορίνο της Ιταλίας, επιβιβάστηκε από τη Νάπολη στο πλοίο «Citta di Torino» και σάλπαρε για τη μακρινή Αμερική, για να βρει τα μεγαλύτερα παιδιά που είχαν ήδη εγκατασταθεί, όπως είπαμε, στη Νέα Υόρκη.
Εκεί ο Επαμεινώνδας, που στο μεταξύ το όνομά του έχει συντμηθεί και
όλοι τον ξέρουν ως “Pete Demas” τελειώνει τις εγκύκλιες σπουδές του και
ενθουσιασμένος από το σχετικά καινούργιο μεταφορικό μέσο, το αεροπλάνο,
φοιτά στο McKinley Technical High School και θέλει να γίνει μηχανικός αεροσκαφών.
O μεγάλος αδελφός
του ο Νικόλαος, στο εστιατόριο όπου εργάζεται, αποφασίζει να μιλήσει,
για τον ιδιοφυή αδελφό του και τις κλίσεις του, στον τακτικό πελάτη του,
τον αρχιεξερευνητή των Πόλων Richard Byrd.
Ο Richard Evelyn Byrd Jr. το 1925 είχε ήδη μια λαμπρή καριέρα ως πλοηγός και εξερευνητής. Ήταν αυτός που είχε σχεδιάσει την πρώτη πτήση αεροσκάφους πάνω από τον Ατλαντικό,
στην οποία για τυπικούς λόγους δεν συμμετείχε. Όταν ο Νικόλαος του
μίλησε για τον Επαμεινώνδα, ο Byrd είχε μόλις γυρίσει από ένα ταξίδι στη
Γροιλανδία όπου διεύθυνε την αεροπορική μονάδα της αρκτικής αποστολής.
Άκουσε με προσοχή τον “Νικ” και δέχτηκε να συναντήσει τον αδελφό του στο
γραφείο του.
Μετά από λίγες μέρες ο Επαμεινώνδας Δημόπουλος, επί το αμερικανικότερον E.J. Demas, o “Pete”, πέρναγε το κατώφλι του γραφείου του Byrd και άλλαζε για πάντα σελίδα στη ζωή του, αλλά και στην ιστορία των εξερευνήσεων, γράφοντας ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο με ελληνικό χρώμα!
Οι εξερευνήσεις
Ο Byrd πίστεψε από την πρώτη στιγμή στον Demas και ο
Επαμεινώνδας αφοσιώθηκε στον τολμηρό και πρωτοπόρο εξερευνητή, που τον
έφερνε πιο κοντά στην πραγματοποίηση των πιο τρελών ονείρων του.
Από το 1926 έως και το 1934 ο Δημόπουλος συμμετείχε σε όλες τις αποστολές του Byrd, καλύπτοντας διάφορες ανάγκες, πρόθυμος και εργατικός πάντα, είτε
λειτουργούσε ως απλό βοηθητικό προσωπικό σε διάφορα πόστα, είτε ως
πιλότος, συντηρητής μηχανών ακόμα και τεχνικός αεροσκαφών.
Το αεροπλάνο του Floyd Bennett.
Συγκεκριμένα, ο Έλληνας συμμετείχε στην αποστολή του Byrd, κατά την οποία ο Αμερικανός εξερευνητής, μαζί με τον Floyd Bennett, πραγματοποίησε μια πτήση 15 ωρών και 57 λεπτών με αναχώρηση και κατάληξη τη Σπιτσβέργη και το 1927 στην οργάνωση Διατλαντικής Πτήσης του Αμερικανού εξερευνητή.
Το 1928 -1930 πήρε μέρος στην Α΄ Εξερεύνηση της Ανταρκτικής του Byrd (BAE I –first Byrd Antarctic Expedition) και το 1934 στη Β΄
(BAE II – second Byrd Antarctic Expedition). Παράλληλα, φρόντιζε να
εμπλουτίζει το βιογραφικό του εργαζόμενος στο πρώτο πολιτικό αεροδρόμιο
της Ουάσιγκτον (Hooverfield), στο εμβληματικό αεροπλάνο “Spirit of St.
Louis” του Charles Lindbergh (με το οποίο έγινε η ιστορική διατλαντική
πτήση «Νέα Υόρκη – Παρίσι») και στο “Columbia” των Chamberlin &
Levine.
Το 1937 έλαβε πτυχίο μηχανικού αεροσκαφών από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Το 1945 κατοχύρωσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για πλάστιγγες βαρέων οχημάτων – μηχανημάτων.
Είχε εργαστεί στο πρώτο πολιτικό αεροδρόμιο της Ουάσινγκτον, το
Hoover Field, καθώς και στο αεροπλάνο του Τσάρλς Λίντμπεργκ και στο
Columbia των Chamberlin κ Levine. Επίσης εργάστηκε στις εταιρίες Douglas
Aircraft κ Lockheed για περίπου τριάντα χρόνια.
Ο δαιμόνιος, ιδιοφυής και τολμηρός Φενεάτης, όμως, έγραψε τη δική του ιστορία στο Νότιο Πόλο όπου και στις δύο αποστολές άφησε το στίγμα του με διαφορετικό τρόπο στην κάθε μία!
1930: Η ρίψη της Ελληνικής Σημαίας στο Νότιο πόλο
Το Σεπτέμβριο του 1928, ο Byrd αναχώρησε για την
Ανταρκτική, με σκοπό να πετάξει με το αεροπλάνο πάνω από την παγωμένη
ήπειρο και να ρίξει μια αμερικανική σημαία. Μεταξύ του πληρώματος ήταν
και ο Δημόπουλος, ο οποίος αφηγείται ο ίδιος την ιστορία του σε
συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα «Ελληνική» τον Αύγουστο του 1930.
Κυκλοφορεί από σήμερα στα βιβλιοπωλεία και από την
Παρασκευή σε Κέντρα Τύπου και περίπτερα το νέο τεύχος του νέου Ερμή του
Λόγιου (τ. 21). Για ηλεκτρονικές παραγγελίες επισκεφτείτε το ηλεκτρονικό
βιβλιοπωλείο των Εναλλακτικών Εκδόσεων.
Περιεχόμενα
Μάρτιν Χάιντεγκερ, Η τεχνική και η κατασκευή του ανθρώπου Τζων Γκρέυ, Το πρόβλημα του υπερ-φιλελευθερισμού Πιερ Μπροσάν, Μετανάστευση, η σημαντικότερη πρόκληση Ιωάννα Τσιβάκου, Η Έκπτωση του Δημόσιου διανοούμενου: η περίπτωση του Αγκάμπεν Φώτης Σχοινάς, Η ενότητα της ελληνικής γλώσσας κατά τους ποιητές Κ. Καβάφη, Γ. Σεφέρη και Ο. Ελύτη Σπύρος Κουτρούλης, Οδυσσέας Ελύτης: Πόλεμος, Κατοχή, Αντίσταση – τραγικό και ιστορία
Αφιερωμα: Η γεωπολιτική του νεο-οθωμανισμού και ο ευρασιανισμός
Εισαγωγικό σημείωμα Γιώργος Καραμπελιάς, Πολιτισμικός, αμυντικός και γεωπολιτικός παράγοντας στην ελληνοτουρκική σύγκρουση Κωνσταντίνος Γεώρμας, Νέες στρατηγικές κινήσεις στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο και το Κέρας της Αφρικής Σονέρ Τσαγαπτάι, Η αυτοκρατορική εξωτερική πολιτική της
Τουρκίας Μάριους Σταμάτε, Ο ρωσικός Ευρασιανισμός ενάντια στην τουρκική Ευρασία; Βαλέρια Τάλμποτ, Τουρκία και Κίνα: Προς μια στενότερη συνεργασία Μιχάλης Θεοδοσιάδης – Γιώργος Κουτσαντώνης, Σκέψεις για την τουρκική επιθετικότητα, το πολιτικό Ισλάμ και μια μελλοντική Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία
*****
Χαρίκλεια Τσοκανή, Εκδοχές του ηρωικού αρχετύπου στον αρχαίο και νεώτερο ελληνικό πολιτισμό – O ήρωας πολεμιστής Άγγελος Γουνόπουλος, Ο Παναγιώτης Κονδύλης για τα «ελληνικά πράγματα» στην εποχή της πλανητικής πολιτικής Γιάννης Παπαμιχαήλ, Περί της πολιτικής θρησκείας του δικαιωματισμού και των πιστών της Σπύρος Α. Γεωργίου, Σημείωμα για τον Άγγελο Σημηριώτη
Σε
εξέλιξη βρίσκεται η συγκομιδή ελαιοκάρπου σε όλες τις περιοχές της
χώρας. Αν και υπήρξε ένα καλό ξεκίνημα φέτος στη συνέχεια η αγορά δεν
φάνηκε να έχει διάθεση να δώσει υψηλές τιμές.
Σε εξέλιξη βρίσκεται
η συγκομιδή ελαιοκάρπου σε όλες τις περιοχές της χώρας. Αν και υπήρξε
ένα καλό ξεκίνημα φέτος στη συνέχεια η αγορά δεν φάνηκε να έχει διάθεση
να δώσει υψηλές τιμές. Πάντως πολλοί παραγωγοί υποστηρίζουν ότι υπάρχουν
σημαντικά προβλήματα στο κόστος καλλιέργειας και ότι από το ελαιόλαδο
δεν βγάζουν εισόδημα για να ζήσουν τις οικογένειες.
Για μειωμένη
παραγωγή αλλά καλή ποιότητα κάνουν λόγο στη Μεσσηνία. Υπάρχει σε εξέλιξη
η συγκομιδή αλλά υπάρχει πρόβλημα με έλλειψη εργατών γης.
Όπως
δηλώνει στον ΑγροΤύπο ο κ. Γιάννης Ζωντανός, πρόεδρος του Αγροτικού
Συνεταιρισμού Μεσσσήνης, υπάρχει αυτή την εποχή μειωμένη εμπορική
δραστηριότητα από τους Ιταλούς, ενώ οι τιμές για την καλή ποιότητα
ελαιολάδου κυμαίνονται στα 2,40 - 2,70 ευρώ το κιλό. Η παραγωγή είναι
μειωμένη σε σχέση με πέρσι αλλά φαίνεται ότι έχει καλή ποιότητα. Σοβαρό
πρόβλημα υπάρχει με τους εργάτες γης. Με την χειρόγραφη αίτηση λύσαμε το
πρόβλημα των μετακινήσεων αλλά δεν υπάρχουν εργάτες. Οι προσκλήσεις από
εξωτερικό πρέπει να γίνονται ονομαστικά και είναι υπεύθυνος ο αγρότης
για ότι κάνει ο εργάτης. Επίσης υπάρχει ρίσκο γιατί μπορεί να τον
καλέσει κάποιος παραγωγός αλλά αυτός να εργαστεί σε κάποιον άλλο με
περισσότερα χρήματα.
Από την πλευρά του ο κ. Γιώργος
Κόκκινος, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Νηλέας υποστηρίζει ότι η
ελαιοπαραγωγή βρίσκεται σε αδιέξοδο. Η τιμή παραγωγού μετά από μια μικρή
ανάκαμψη που έφτασε στα 2,80 ευρώ το κιλό, στη συνέχεια έπεσε και αυτή
την εποχή βρίσκεται στα 2,5 ευρώ το κιλό. Οι Ιταλοί αγοράζουν αλλά
θέλουν λάδια σε χαμηλή τιμή. Η παραγωγή φέτος είναι αισθητά μειωμένη σε
σχέση με πέρσι. Ειδικότερα οι αποδόσεις της Μαυροελιάς εμφανίζουν μείωση
που σε κάποιες περιοχές φτάνει σε ποσοστό 50%. Η ποιότητα είναι καλή,
αν και τις τελευταίες ημέρες υπάρχει πρόβλημα με το δάκο λόγω των
καιρικών συνθηκών. Οι αποδόσεις είναι χαμηλές στα 70 κιλά το στρέμμα.
Αλλά και υψηλές αποδόσεις να είχαν - δηλαδή στα 200 κιλά το στρέμμα -
αυτές οι χαμηλές τιμές δεν φέρνουν εισόδημα στον παραγωγό. Τα έξοδα
κυμαίνονται στα 220 ευρώ το στρέμμα. Εργάτες φέτος λόγω πανδημίας δεν
υπάρχουν και οι παραγωγοί είναι επιφυλακτικοί να συνεργαστούν με
αγνώστους. Ένας μεγάλος παραγωγός με τις τρέχουσες τιμές και με περίπου
50 στρέμματα αναμένεται να έχει ετήσιο εισόδημα γύρω στα 12.000 ευρώ. Η
ελαιοπαραγωγή με αυτά τα δεδομένα δεν έχει μέλλον στην χώρα. Θα πρέπει
να συζητήσουμε τι θα κάνουμε γιατί αν συνεχιστεί αυτή η εικόνα θα πρέπει
να αρχίσουμε να μιλάμε και για αλλαγή καλλιέργειας.
Στην
Λακωνία ακόμη παράγεται αγουρέλαιο. Τις επόμενες ημέρες θα ξεκινήσει η
συγκομιδή και για τα κανονικά ελαιόλαδα. Οι ποσότητες αναμένεται να
είναι μειωμένες σε σχέση με πέρσι. Μέχρι στιγμής πάντως η ποιότητα είναι
καλή χωρίς προβλήματα δάκου και γλοιοσπόριου.
Όπως
δηλώνει στον ΑγροΤύπο ο πρόεδρος της ΕΑΣ Λακωνίας, Νίκος Προκοβάκης,
φέτος έχουμε μειωμένες ποιότητες σε σχέση με πέρσι αλλά αυξημένες σε
σχέση με την περίοδο 2018/2019. Πέρσι είχαμε μια παραγωγή στην Λακωνία
περίπου 39 έως 43 χιλιάδες τόνους. Στην φετινή παραγωγή η τιμή παραγωγού
για τα αγουρέλαια δεν κρατήθηκε στα 3,80 ευρώ το κιλό και φαίνεται να
υποχωρεί. Οι Ιταλοί περιμένουν από τους Ισπανούς να καθορίσουν τις
τιμές. Στα συμβόλαια Δεκεμβρίου που κλείνουν τώρα οι Ισπανοί η τιμή
είναι γύρω στα 2,60 - 2,70 ευρώ το κιλό. Σίγουρα τα ελληνικά ελαιόλαδα
θα κυμανθούν σε υψηλότερα επίπεδα. Αισιοδοξώ ότι στην Λακωνία οι τιμές
θα είναι γύρω στα 3 ευρώ το κιλό. Θα πρέπει επιτέλους οι ηγεσίες του
ΥπΑΑΤ να ασχοληθούν σοβαρά με το ελαιόλαδο. Σε λίγα χρόνια αν συνεχιστεί
αυτή η κατάσταση θα βλέπουμε τρίτες χώρες (Μαρόκο, Τουρκία κ.α.) να
εξάγουν περισσότερες ποσότητες από την Ελλάδα. Αυτό που θέλω να τονίσω
είναι το υψηλό κόστος της ελαιοκαλλιέργειας σε σχέση με άλλες χώρες.
Εκεί που ο Ισπανός παραγωγός κερδίζει με 2,5 ευρώ το κιλό ο Έλληνας
χάνει με τιμές 2,9 ευρώ το κιλό.
Από την πλευρά του ο
πρόεδρος του Αγροτικού Ελαιουργικού Συνεταιρισμού Αγίων Αποστόλων
Λακωνίας κ. Παναγιώτης Μπατσάκης, επισημαίνει στον ΑγροΤύπο ότι μέχρι
τις 4 Νοεμβρίου οι τιμές για τα αγουρέλαια κυμάνθηκαν στα 3,80 ευρώ. Στη
συνέχεια δεν υπάρχει εμπορικό ενδιαφέρον και έχουν παγώσει οι
αγοραπωλησίες. Φέτος στη Λακωνία αναμένουμε μεγάλη μείωση της παραγωγής
σε σχέση με πέρσι. Υπήρξαν κάποια προβλήματα ωρίμανσης του ελαιοκάρπου
που επηρέασαν αρνητικά την οξύτητα και το άρωμα. Δεν είμαι αισιόδοξος
για την φετινή πορεία των τιμών. Εκτιμώ όμως ότι είναι απαράδεκτο να
πέσει η τιμή παραγωγού κάτω από 3 ευρώ το κιλό.
Αν και η
συγκομιδή τυπικά άρχισε πρόωρα φέτος στην Κρήτη, μετά από τις συστάσεις
για να επιτευχθεί λάδι καλής ποιότητας (αγουρέλαιο) και προς αποφυγή
δακοπροσβολών τελικά δεν προχώρησε αυτό το σενάριο. Όπως φαίνεται μετά
τις βροχές, που έπεσαν στα τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου, η
συγκομιδή αναμένεται να αρχίσει κανονικά, όπως κάθε χρόνο. Πάντως φέτος
δεν υπάρχουν τα προβλήματα ποιότητας που είχαμε πέρσι. Υπάρχουν
προβλήματα όμως στην παραγωγή λόγω των καιρικών συνθηκών ειδικά στις
βόρειες περιοχές. Ωστόσο αν καθυστερήσει η συγκομιδή λόγω έλλειψης των
εργατών γης από το lockdown αναμένεται να υπάρξουν προβλήματα από το
δάκο.
Όπως δήλωσε στον ΑγροΤύπο ο πρόεδρος του ΑΣ
Συκολόγου, Μανώλης Αλεξανδράκης, στην Κρήτη είχαμε ένα καλό ξεκίνημα με
τιμή παραγωγού στο αγουρέλαιο στα 3,30 ευρώ το κιλό. Στη συνέχεια όμως
μειώθηκε η τιμή. Οι Ιταλοί που αγοράζουν δίνουν τιμή παράδοσης στην
Ιταλία στα 2,90 ευρώ το κιλό, κάτι που δίνει στον παραγωγό τιμή στα 2,50
ευρώ. Πάντως η ποιότητα του ελαιολάδου είναι πολύ καλή μέχρι στιγμής.
Επίσης δεν αναμένεται να υπάρξουν μεγάλες ποσότητες.
Ο
κ. Μάρκος Αγιαννιωτάκης, πρόεδρος στον Β' Ελαιουργικό Συνεταιρισμό
Ιεράπετρας «Η Δήμητρα», υποστηρίζει ότι αυτές τις ημέρες ξεκίνησε
ουσιαστικά η συγκομιδή στην Κρήτη. Κάποιες περιοχές στα βόρεια του
νησιού που χτυπήθηκαν από χαλάζι και βροχοπτώσεις δεν πρόκειται φέτος να
κάνουν συγκομιδή. Όσον αφορά την παραγωγή φέτος αναμένεται να είναι
καλή ποσοτικά. Πέρσι η ποσότητα που ήταν εμπορεύσιμη ήταν πολύ λίγη.
Ποιοτικά φέτος είναι πολύ καλή η παραγωγή. Ο δάκος ήταν σε χαμηλά
επίπεδά σε αυτό ίσως βοήθησε η δακοκτονία αλλά και οι καιρικές συνθήκες.
Αν όμως τις επόμενες ημέρες έχουμε υψηλή θερμοκρασία θα υπάρξουν
προβλήματα από δακοπροσβολές. Η συγκομιδή των μεγάλων ποσοτήτων στην
Κρήτη αναμένεται να γίνει από 10 Δεκεμβρίου μέχρι 10 Ιανουαρίου. Όσον
αφορά τις τιμές παραγωγού λίγα αγουρέλαια πωλήθηκαν σε τιμή 3,30 ευρώ το
κιλό. Η εκτίμησή μου είναι ότι φέτος οι τιμές παραγωγού για το καλό
ελαιόλαδο θα κυμανθούν στα 2,5 ευρώ το κιλό αλλά μπορεί να φτάσει μέχρι
και 3 ευρώ. Καλύτερα οι παραγωγοί να πωλούν σταδιακά το προϊόν τους. Το
μέλλον πάντως είναι δύσκολο και θα πρέπει να πάρουμε σημαντικές
αποφάσεις για το μέλλον του κλάδου.
Στο πρόσφατο κείμενό του, με τίτλο Τζογάροντας στο μίσος: Η εργαλειοποίηση της αγανάκτησης,
ο Γ. Ρακκάς τοποθετείται αποφασιστικά και με όρους πολιτικής
στρατηγικής απέναντι στις ρητορικές μίσους και διχασμού που
χρησιμοποιούνται τυχοδιωκτικά ως εργαλείο για την πολιτική άνοδο
προσώπων και πολιτικών οργανώσεων, ήδη από τη «δεκαετία των μνημονίων»
και των κινητοποιήσεων για τη Συμφωνία των Πρεσπών, ενώ γνωρίζουν την
πιο επικίνδυνη άνθιση την τρέχουσα περίοδο της πανδημίας. Είναι φανερό
ότι ο Γ. Ρακκάς βγάζει συμπεράσματα παρατηρώντας, κατά κύριο λόγο, ένα
μαζικό (κατά περιόδους πλειοψηφικό), ρευστό, συχνά παλινδρομούντα μεταξύ
αυτών που ονομάζονται καταχρηστικά «αριστερός» και «δεξιός λαϊκισμός», πατριωτικό χώρο,
του οποίου το πιο αυθεντικό χαρακτηριστικό είναι η γνήσια αγανάκτηση
για την ταυτόχρονη ατομική, κοινωνική και εθνική υποβάθμιση. Ιδιαίτερα
τα βέλη του στρέφονται εναντίον των πολυάριθμων ηγετών, ηγετίσκων,
παραγόντων, οργανώσεων και δικτύων που επιθυμούν να κεφαλαιοποιήσουν την
πολιτική υπεραξία που παράγει αυτή η αγανάκτηση, απειλώντας να
βουλιάξουν σε μια εμφυλιοπολεμική Βαβέλ μια χώρα που δεν έχει βρει ακόμα
τα «πατήματά» της μετά το σοκ των μνημονίων και ενώ βρίσκεται υπό άμεση
νεο-οθωμανική απειλή, δοκιμάζεται επιπλέον από τις επιπτώσεις της
πανδημίας.
Μια τέτοια τοποθέτηση, θέλοντας και μη, θέτει σε διαδικασία
επανακαθορισμού ή αναπροσανατολισμού τη βασική γραμμή πολιτικής
αντιπαράθεσης από μεριάς του δημοκρατικού πατριωτικού χώρου που είναι
εκείνη πατριωτισμού/εθνομηδενισμού. Προς τούτο συνηγορούν τόσο
πρόσφατα εμπειρικά δεδομένα που εντοπίζονται στο εσωτερικό των δύο
αντιτιθέμενων πόλων, όσο και γενικότερες εξελίξεις στο δυτικό πολιτικό
σύστημα εξαιτίας της προϊούσας αδυναμίας της παγκοσμιοποιητικής
διαδικασίας που γνωρίσαμε τα τελευταία 30 χρόνια να συνεχιστεί ως είχε.
Για παράδειγμα, έκπληκτοι παρακολουθούμε τους τελευταίους μήνες
«πατριώτες» να ανάγουν σε «μητέρα όλων των μαχών» την αντίσταση στον
…Τσιόρδα και στα περιοριστικά μέτρα που εισηγείται ενώ απαξιούν να
ασχοληθούν με το επιθετικό ξεσάλωμα του νεο-Σουλτάνου Ερντογάν! Ή, κάθε
φορά που η κυβέρνηση κάνει ένα μικρό πατριωτικό βήμα, υπό την πίεση
σοβαρών γεγονότων, να χλευάζουν και να προειδοποιούν ότι πρόκειται για
τρυκ «για να μας ξεγελάσουν και έπειτα να μας προδώσουν» στη …Νέα Τάξη.
Αντίστοιχα, αμήχανοι παρακολουθούμε «εθνομηδενιστές» να ανησυχούν για
την τουρκική επιθετικότητα ή τον ισλαμικό σεκταρισμό ή τη χρόνια
απαξίωση των θεσμών του έθνους-κράτους. Τα αντιφατικά αυτά φαινόμενα
αναδύονται μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο αναδιάταξης και
αναπροσανατολισμού του δυτικού πολιτικού συστήματος, το οποίο κάτω από
την πίεση της διάχυτης αγανάκτησης των «χαμένων της παγκοσμιοποίησης»
και τη συνακόλουθη απειλή απονομιμοποίησής του, αναγκάζεται να
αποστασιοποιηθεί από τις απαιτήσεις της ξέφρενης οικονομικής και
πολιτισμικής παγκοσμιοποίησης και την απεδαφικοποίηση ή τον πολιτισμικό
σχετικισμό που τις συνοδεύουν και να στραφεί, άλλοτε αργόσυρτα και
άλλοτε με επιτάχυνση, σε πολιτικές πιο παρεμβατικές, εθνοκεντρικές,
ενδογενούς χαρακτήρα.
Σ’ αυτό το σημείο χρειάζεται μια επισήμανση που θα μας βοηθήσει
παρακάτω. Η υπεράσπιση του έθνους-κράτους οργανώνεται από δυο
διαφορετικές αντιλήψεις: το σωβινισμό και τον πατριωτισμό.
Ο σωβινισμός είναι η πεποίθηση ανωτερότητας και ιστορικής μοναδικότητας
(υπό την έννοια του περιούσιου λαού) της εθνικής συλλογικότητας και
διακρίνεται από την τυφλή πίστη στα υποτιθέμενα «ιδανικά και το
πεπρωμένο του έθνους» και στην επιθετική υπεράσπιση αυτών. Ο
πατριωτισμός είναι η φυσική αγάπη και υπερηφάνεια των μελών της εθνικής
συλλογικότητας για τον τόπο τους και αφήνει χώρο για την κριτική
αξιολόγηση και το δυνητικό επανακαθορισμό των εθνικών χαρακτηριστικών.
Σε μια εξελικτική πορεία προς πιο πολύπλοκες μορφές κοινωνικής
οργάνωσης, αυτή η καταγωγική, (κατά τον Μπακούνιν) «φυσική πραγματική
αγάπη» για την πατρίδα εκτείνεται σε δυο διαστάσεις: τον πολιτισμικό πατριωτισμό που είναι η υπερηφάνεια για την ιστορία και τα πνευματικά, επιστημονικά ή καλλιτεχνικά επιτεύγματα της πατρίδας˙ και τον κοινωνικό πατριωτισμό
που είναι η υπερηφάνεια για τα κοινωνικά επιτεύγματα του έθνους, όπως
το επίπεδο της δημοκρατίας, των θεσμών, της κοινωνικής συνοχής, της
οικονομίας/παραγωγής ή της θέσης του μέσα στον κόσμο.
Στη σύγχρονη Ελλάδα, ο πολιτισμικός πατριωτισμός είχε ένα αχανές
πεδίο να εκδιπλωθεί, καθώς αναφερόμαστε σε μια συλλογικότητα που, για
πολλούς μελετητές, συγκροτεί την εθνική της ιδιοπροσωπία ήδη από την
εποχή (και δια μέσω) των ομηρικών επών και των ολυμπιακών αγώνων και τη
σφυρηλατεί κατά την περίοδο των Μηδικών πολέμων, 2500 χρόνια πριν,
φτάνοντας μέχρι τη νεωτερική εποχή με συνείδηση αυτής της ιστορικότητας.
Τα πράγματα δεν ήταν ποτέ εύκολα για τον κοινωνικό πατριωτισμό, για
πολλούς λόγους που δεν είναι της παρούσης η πλήρης απαρίθμησή τους αλλά
με κυριότερο αυτόν της μόνιμης καχεξίας του νεοελληνικού κράτους και των
αρχουσών τάξεών του. Στη μεταπολεμική περίοδο και αφού μέχρι τα μέσα
της δεκαετίας του ’70 εξαντλήθηκε η υπερηφάνεια για την παραγωγική,
κοινωνική και εν τέλει δημοκρατική ανασυγκρότηση μιας καθημαγμένης από
τον Πόλεμο και τον Εμφύλιο χώρας, ο κοινωνικός πατριωτισμός
τροφοδοτήθηκε από την εισοδηματική /καταναλωτική μεγέθυνση και σύγκλιση
με τις προηγμένες χώρες της Δύσης, την υποτιθέμενη ισότιμη συμμετοχή
στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και το επιτυχές μαϊμούδισμα των κοινωνικών
εξελίξεων από τις χώρες αυτές. Κορυφώθηκε, δε, με την επιτυχή, όσο και
μοιραία, γιγαντιαία διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και έκτοτε
κατέρρευσε μαζί με τη συνολική κατάπτωση της χώρας από το 2010 και
μετά.
Έχω την αίσθηση ότι ένα μεγάλο τμήμα των υποστηρικτών του λεγόμενου
«εθνομηδενιστικού χώρου» δεν βρίσκεται εκεί για λόγους ιδεολογικής
συνάφειας ή επειδή ήθελε να βρίσκεται καβάλα στο αφρισμένο κύμα της
παγκοσμιοποίησης που φάνηκε ακατανίκητο από το 1990 και μέχρι το 2008
και την παγκόσμια οικονομική κρίση αλλά γιατί δεν έβρισκε έδαφος να
καλλιεργηθεί ο κοινωνικός πατριωτισμός του (όχι άδικα πολλές φορές, για
όσους βιώσαμε την αποσύνθεση της ύστερης μεταπολιτευτικής περιόδου). Με
δεδομένο, μάλιστα, ότι η κοινωνική διάσταση του πατριωτισμού φαίνεται
από μελέτες να είναι πιο ελκυστική σε στρώματα σπουδασμένα και με μέσο
εισόδημα, μπορεί να ερμηνευθεί κατ’ αυτόν τον τρόπο και η μαζική, μέχρι
πρόσφατα, στήριξη τέτοιων στρωμάτων προς τον εθνομηδενιστικό πόλο και
τους πολιτικούς εκφραστές του. Οι αλλαγές που επισυμβαίνουν, όμως, το
τελευταίο διάστημα στην Εσπερία προς μια πιο εθνοκεντρική κατεύθυνση, η
κρίση της παγκοσμιοποιητικής διαδικασίας μετά το 2008, η γεωπολιτική
ρευστότητα, η πανδημία του κορωνοϊού και κυρίως η υπαρξιακή απειλή
που αντιμετωπίζει η Ελλάδα από την αδυναμία της να θεραπεύσει τις
αιτίες που την οδήγησαν στη «δεκαετία των μνημονίων» και από τον
απροκάλυπτα επιθετικό, πολεμικό, αναθεωρητισμό της Τουρκίας, οδηγούν σε
σταδιακή αποσυσπείρωση τον εθνομηδενιστικό πόλο. Ο εθνομηδενισμός παύει
να είναι μια ιδεολογική επιλογή ή ένα χιπστερικό λάιφ στάιλ αλλά γίνεται
μια κυριολεκτική πιθανότητα εκμηδενισμού του ελληνικού έθνους-κράτους
από εσωτερικές αδυναμίες και εξωτερικές απειλές, τις οποίες οι
«εθνομηδενιστές» ούτε είχαν πάρει χαμπάρι ούτε μπορούσαν να κατευθύνουν
και να το ήθελαν. Μπροστά στον ζωτικό κίνδυνο που σηματοδοτεί μια τέτοια
δυνητική κατάρρευση για τη ζωή, την απασχόληση και την ασφάλειά του,
ένα σημαντικό τμήμα υποστηρικτών του εθνομηδενιστικού ρεύματος θα
αναπολήσει –αναπολεί- τις αρετές του κοινωνικού, τουλάχιστον,
πατριωτισμού. Ο αδικαιολόγητα ισχυρός στην Ελλάδα εθνομηδενισμός
υποχωρεί πια μπροστά στο μέγεθος των εσωτερικών προκλήσεων και των
διεθνών εξελίξεων. Ακόμα και ο εμβληματικός του πολιτικός φορέας, ο
ΣΥΡΙΖΑ, είναι υποχρεωμένος σε στροφή, αν θέλει να διατηρήσει τις ελπίδες
του για επιβίωση και μια μελλοντική κυβερνητική θητεία.
Την ίδια στιγμή, αποσυντίθεται και ο λεγόμενος «πατριωτικός» πόλος,
καθώς ένα σημαντικό τμήμα του, εγκλωβισμένο σε λογικές τυφλού διχασμού
και υποστροφής στο σωβινισμό ή τον ανορθολογισμό, κάνει στην κυριολεξία
ό,τι μπορεί, σε μια κρίσιμη συγκυρία όπου συγκλίνουν η οικονομική,
κοινωνική, υγειονομική και γεωπολιτική κρίση, για να ενισχύσει τις
πιθανότητες εκμηδενισμού του ελλαδικού έθνους-κράτους. Δεν θα είναι,
εξάλλου, η πρώτη φορά που οι «υπερπατριώτες» θα έχουν επιφέρει
παραπλήσια δεινά με τους «προδότες».
Το δίπολο πατριωτισμός/εθνομηδενισμός γνώρισε πολιτικά το απόγειό του
κατά την περίοδο της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και οι δύο πόλοι
βρέθηκαν στο ζενίθ της δύναμής τους˙ ο ένας ελέγχοντας την κυβερνητική
εξουσία, ο άλλος παίρνοντας χαρακτήρα μαζικής κοινωνικής αντιπολίτευσης,
με αιχμή το «μακεδονικό» αλλά και το μεταναστευτικό. Όπως συχνά
συμβαίνει, το ζενίθ ακολουθεί η παρακμή. Και οι δύο πόλοι, όσο θα
εξασθενεί η συνοχή τους, θα αναγκαστούν να οδηγηθούν σε λογικές
ιδεολογικής και πολιτικής σκλήρυνσης. Ιδιαίτερα ο εθνομηδενιστικός χώρος
(δεξιών, αριστερών και «αντισυστημικών» καταβολών), με την προνομιακή
επιρροή και απολυταρχική εξουσία που ασκεί σε συγκεκριμένες κοινωνικές
λειτουργίες (εκπαίδευση, τέχνη, πνευματική ζωή, ενημέρωση) θα οδηγηθεί
σταδιακά σε λογικές και πρακτικές επιθετικού και σεκταριστικού φονταμενταλιστικού υπερφιλελευθερισμού.
Από την πιο πάνω ανάλυση δεν συνάγεται το συμπέρασμα
πως ο πατριωτισμός έχει πάψει να αποτελεί ζωτική ανάγκη για την Ελλάδα
ούτε πως ο εθνομηδενισμός έχει πάψει να είναι επικίνδυνος. Αυτό που
αχνοφαίνεται, όμως, υπό το πρίσμα ραγδαίων εσωτερικών και διεθνών
εξελίξεων, είναι ότι η οργάνωση της πολιτικής και ιδεολογικής
διαπάλης γύρω από το δίπολο πατριωτισμός/εθνομηδενισμός δεν αρκεί πια (ή
ακόμα, και να έχει ξεπεραστεί από τις ανάγκες της συγκυρίας).
Εξάλλου, η επινόηση και προβολή τέτοιων δίπολων περισσότερο έχουν να
κάνουν με τη σχηματοποίηση της πολιτικής επικοινωνίας, ώστε να
διευκολυνθεί η χάραξη των γραμμών της πολιτικής αντιπαράθεσης σε μια
δεδομένη στιγμή, παρά με την κοινωνική πραγματικότητα, η οποία είναι
πολύ πιο σύνθετη και ποικίλη από τα αντιθετικά ζεύγη που την
περιγράφουν. Η πλειοψηφία των πολιτών δεν αναγνώρισε ποτέ ευθέως και με
διάρκεια τον εαυτό της μέσα σε έναν από τους δύο συγκρουόμενους πόλους.
Ίσως ευτυχώς, διότι αν αυτό είχε συμβεί, τότε το υπόστρωμα για μια
εμφυλιοπολεμική σύγκρουση θα είχε ενισχυθεί σε μείζονα βαθμό. Αντίθετα, η
καθημερινή εμπειρία δείχνει ότι έχει δημιουργηθεί, μέσα στο καμίνι της
μνημονιακής κρίσης αλλά και πιο πρόσφατα με την υγειονομική κρίση του
covid-19, ένα πρόπλασμα που αποζητά την ανανέωση σε όλο το εύρος των
κοινωνικών λειτουργιών. Ένας, ρευστών ακόμη αντιλήψεων, αριθμός
ανθρώπων, ποικίλων ενασχολήσεων και διαφορετικών αφετηριών – άνθρωποι
της παραγωγής (βιομηχανικής ή αγροτικής), νέοι επιστήμονες, τεχνικοί και
μάστορες, νέοι διανοούμενοι, αθόρυβοι καλλιτέχνες, στελέχη του
ιδιωτικού αλλά και του δημόσιου τομέα, μετανάστες στο εξωτερικό, κ.ά. –
οι οποίοι μπόρεσαν να επιβιώσουν και να σταθούν στα πόδια τους κατά την
καταστρεπτική οκταετία των μνημονίων, φέρουν πια το απαραίτητο φορτίο αυτοπεποίθησης που απαιτείται για να οδηγηθούν στο επόμενο βήμα. Δηλαδή, στη βούληση αντικατάστασης
των παλιών ελίτ και ανάληψης της ευθύνης νέων αρχηγεσιών. Τα νέα αυτά
στρώματα, όμως, δεν έλκονται από κραυγές, οιμωγές και κατάρες. Επιζητούν
ένα λόγο θετικό, τεκμηριωμένο και ταυτόχρονα αποφασιστικό που
θα δείχνει ότι υπάρχει συνολική διέξοδος στο ελληνικό αδιέξοδο. Έχουν
αφήσει πίσω τους τη ρητορική και την αισθητική των πρώτων χρόνων του
αντι-μνημονιακού αγώνα και τις υπεραπλουστεύσεις που τον συνόδευαν.
Αν η παραπάνω ανάλυση ακουμπάει στοιχειωδώς στην υπό διαμόρφωση
πραγματικότητα της χώρας, τότε ο δημοκρατικός πατριωτικός χώρος δεν
αρκεί να ξεκόψει με τις διχαστικές και εμφυλιοπολεμικές λογικές των περί
ων ο λόγος άνωθεν πατριωτών (με τους εθνομηδενιστές έχει ξεκόψει εδώ
και δυο δεκαετίες). Πρέπει να οργανώσει την πολιτική του παρέμβαση στον
κρίσιμο και επείγοντα στόχο της σταδιακής αναγέννησης του τόπου, προκρίνοντας την καταλλαγή και τη συνεννόηση της πλειοψηφίας και αντιπαλεύοντας την τάση εμφυλιοπολεμικής αποδιάλυσής του.
Η εθνική αναγέννηση δεν είναι ένας αφηρημένος στόχος αλλά
συντίθεται από επιμέρους στοχεύσεις: την ενδογενή παραγωγική
ανασυγκρότηση και την υποχώρηση του παρασιτισμού, την πρόκριση της
κοινωνικής συνοχής, την ενίσχυση της εθνικής άμυνας, το γεωπολιτικό
πλουραλισμό, την ενεργειακή και διατροφική αυτονομία, την προστασία των
οικοσυστημάτων, την ανάταση της παιδείας και του πολιτισμού, την
αναστροφή της δημογραφικής συρρίκνωσης. Σε αυτόν το στόχο, ο
πολιτισμικός και κοινωνικός πατριωτισμός αποτελούν το απαραίτητο
υπόστρωμα για να σχεδιαστούν στρατηγικές και να αξιολογηθούν πολιτικές. Η
σύνθεση των δύο διαστάσεων του σύγχρονου πατριωτισμού θα ήταν ευκταία
αλλά και η παράλληλη, χωρίς αντιπαραθέσεις, λειτουργία τους αποτελεί
ικανή συνθήκη για να υπηρετηθεί αποτελεσματικά μια αναγεννητική
στρατηγική.
Τελειώνοντας, και επειδή η πολιτική διαπάλη συνηθίζει να λειτουργεί
με δίπολα για να γίνεται αντιληπτή και να είναι επιδραστική, κρίνω ότι η
σταδιακή εξασθένιση του δίπολου πατριωτισμός/εθνομηδενισμός θα πρέπει να οδηγήσει στην αντικατάστασή του με το περιεκτικότερο και πιο απαιτητικό δίπολο εθνική αναγέννηση/εθνική καταρράκωση.
Και είναι πιο απαιτητικό διότι ο ένας πόλος (εθνική αναγέννηση)
υποχρεώνεται να ενσωματώσει πέραν του πολεμικού λόγου και το
δημιουργικό. Αίσθησή μου είναι ότι σε κάθε πλευρά του νέου δίπολου θα
συναντήσουμε ανθρώπους που μέχρι πριν λίγο καιρό ονομάζαμε «πατριώτες»
και ανθρώπους που πριν λίγο καιρό ονομάζαμε «εθνομηδενιστές».
Ο ναός χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα με δωρεές Φενεατών μεταναστών και ξεχωρίζει αρχιτεκτονικά για τα δύο καμπαναριά του.
H Συβίστα, είναι ένα από τα 10 χωριά του Φενεού χτισμένη στα δυτικά κράσπεδα του οροπεδίου. Σύμφωνα με τις παραδόσεις που διασώζονται το χωριό πήρε το όνομά του από το συβότης που σημαίνει χοιροβοσκός. Φαίνεται ότι ιδρύθηκε στις αρχές του 18ου αιώνα, ύστερα από επιδημία ελονοσίας που παρουσιάστηκε στον κάμπο, μετά και από τις μεγάλες πλημμύρες της λίμνης του Φενεού.
Τα νερά της λίμνης είχαν φτάσει έως τη θέση Κοτρώνι στην κοιλάδα του ποταμού Όλβιου, αναγκάζοντας τους κατοίκους να εγκαταλείψουν τον αρχικό οικισμό τους γύρω από το σημερινό ξωκκλήσι του Άη Γιώργη και να μετακινηθούν ψηλότερα, εκεί που και σήμερα βρίσκουμε το χωριό.
Στην πρώτη διοικητική διαίρεση του νεοελληνικού κράτους το 1834, το βασιλικό διάταγμα αναγνωρίζει τη Συβίστα με το όνομα Άνω Φενεός ως έδρα δήμου, στον οποίο υπάγεται και ο οικισμός Βίλιες. Απέχει 13 ώρες από την Κόρινθο, περιλαμβάνει συνολικά 122 οικογένειες, 510 κατοίκους και ο δημότης της ονομάζεται Άνω Φενεάτης.
Ανήκει στην επαρχία Κορινθίας, όμως το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, με
νεότερο βασιλικό διάταγμα, η Συβίστα αποσπάται από την επαρχία Κορινθίας
του νομού Αργολιδοκορινθίας και προσαρτάται στην νεοϊδρυθείσα επαρχία Σικυωνίας του ίδιου νομού. Το Δεκέμβριο όμως του 1840, ο δήμος καταργείται και τα χωριά ενσωματώνονται στο δήμο Φενεού.
Το 1899 η Συβίστα σε συνέχεια της διαίρεσης του νομού
Αργολιδοκορινθίας σε Αργολίδας και Κορινθίας, εντάσσεται στο νομό
Κορινθίας, στη συνέχεια ακολουθεί την επανένωση των δύο νομών για να
οριστεί εν τέλει το 1912 με το περίφημο ΦΕΚ περί ορισμού Δήμων και Κοινοτήτων, ως έδρα της Κοινότητας Συβίστης. Από το 1927 αλλάζει και το επίσημο όνομά της, ονομαζόμενη πλέον ως «Φενεός», γεγονός ωστόσο που δημιουργεί σύγχυση με την ονομασία όλου του οροπεδίου και γι’ αυτό το λόγο οι περισσότεροι ακόμη και σήμερα όταν αναφέρονται στο χωριό το ονομάζουν Συβίστα.
Ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα
Στη Συβίστα βρίσκονται χτισμένες αρκετές εκκλησίες και ξωκκλήσια:
Του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Δημητρίου, της Αγίας Κυριακής, του Αγίου
Νικολάου του Νέου, των Αγίων Ταξιαρχών. Οπωσδήποτε όμως αυτή που ξεχωρίζει μεγαλόπρεπη και επιβλητική είναι η κεντρική εκκλησία του χωριού: Ο Άγιος Σπυρίδωνας.
Σύμφωνα με την παράδοση η εκκλησία χτίστηκε το 1897 από Φενεάτες μετανάστες στο Σικάγο οι οποίοι έστειλαν στους ντόπιους γενναία ποσά για την αποπεράτωσή της. Είναι όλη λιθόχτιστη, εντυπωσιακή σε σχεδιασμό με τα δύο καμπαναριά και τους μεγάλους αρχιτεκτονικούς όγκους που προσιδιάζουν σε εκκλησίες γοτθικού ρυθμού.
Δεν ξέρουμε ποιοι ήταν οι χτιστάδες που διεκπεραίωσαν ένα τόσο δύσκολο και αριστουργηματικό έργο, η παράδοση διατείνεται ότι ήταν ντόπιοι μάστορες της πέτρας, πάντως η αλήθεια είναι ότι άφησαν ένα μνημείο αρχιτεκτονικής. Εξάλλου, το υπουργείο Πολιτισμού, γι’ αυτούς τους λόγους έχει εντάξει το ναό στα προστατευόμενα νεότερα μνημεία.
Του Αγίου Σπυρίδωνα, στη Συβίστα συγκεντρώνονταν κόσμος από όλο το Φενεό για να τιμήσει τον Άγιο, τον οποίον θεωρούσαν θεραπευτή των αυτιών και της ευλογιάς. Απέφευγαν να δουλέψουν γιατί θεωρούσαν τη μέρα αυτή μεγάλη γιορτή, αφού ο άγιος ήταν θαυματουργός και οι ντόπιοι επιζητούσαν την προστασία του.
Μάλιστα, όπως διασώζεται τη μέρα εκείνη γιόρταζαν οι παπουτσήδες, οι τσαγκάρηδες, οι οποίοι έκαναν πρόσφορο και αρτοκλασία για να τιμήσουν τον προστάτη Άγιό τους, τον οποίον μία παράδοση τον ήθελε κατ’ επάγγελμα παπουτσή!
Ο ναός πλούσια αγιογραφημένος και στο εσωτερικό του προκαλεί δέος στον επισκέπτη, με τα ξεχωριστά γεωμετρικά σχέδια και τις μοναδικές βυζαντινές τοιχογραφίες. Το ύψος και τα ανοίγματα, εντυπωσιάζουν και καθηλώνουν, τον πιστό που προσέρχεται να ανάψει το κεράκι του στον επίσκοπο Τριμυθούντος τον λαοφιλή στους χριστιανούς, άγιο Σπυρίδωνα!
