Άνθρωπος ο εγκλωβισμένος στον χωροχρόνο και η μοναδική διέξοδος του

Του Γιάννη Κουτσούκου

Όσο κι αν φαίνεται, ότι η ανθρώπινη ύπαρξη έκανε προόδους στις φυσικές επιστήμες, δεν παύει να είναι σήμερα, αλλά και στο μέλλον, η ίδια εγκλωβισμένη στον πλανήτη γη και το πολύ-πολύ και σε μερικούς άλλους γειτονικούς πλανήτες. Για να βγει από το αδιέξοδο αυτό ο άνθρωπος και να εξαπλωθεί στο αχανές σύμπαν πρέπει να υπερβεί το κρίσιμο όριο της ταχύτητας του φωτός, δηλαδή τα 300 χιλιάδες χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Αυτό όμως είναι, ως γνωστό, αδύνατο για ένα υλικό σώμα, όπως είναι το ανθρώπινο.

Από την άλλη πλευρά οι γνώσεις του ανθρώπου για το μικρόκοσμο περιορίζονται δραματικά από την αρχή της απροσδιοριστίας του φυσικού και νομπελίστα Heisenberg. Συνεπώς υπάρχει φραγμός και εγκλωβισμός του ανθρώπου και προς τα κάτω, δηλαδή τον μικρόκοσμο, αλλά και προς τα επάνω, δηλαδή τον μεγάκοσμο. Αυτό σημαίνει, ότι ο άνθρωπος είναι εγκλωβισμένος και χωροχρονικά σε μια πολύ μικρή γωνιά του άπειρου σύμπαντος.

Ερώτημα: Υπάρχει λύση;

Όπου σταματούσε η επιστήμη ανέκαθεν την λύση την έδιδε η θεολογία. Στα κείμενα της Αγίας Γραφής αλλά κυρίως στα κείμενα των φιλοκαλικών πατέρων της ορθοδοξίας υπάρχουν αναφορές, με θεολογικό βέβαια τρόπο εκφρασμένες, οι οποίες μιλούν για τον άνθρωπο και την «θέωσή» του. Η λέξη θέωση περικλείει εκτός των άλλων και όλο το νόημα της υπέρβασης, που μπορεί να κάνει η ανθρώπινη ύπαρξη μέσα στο χωροχρόνο. Και αυτό είναι ακριβώς το ίδιο νόημα, έτσι όπως το εκφράζει με μαθηματικές λογικές η πεπερασμένη ανθρώπινη γνώση μέσα από τις λεγόμενες φυσικές επιστήμες.

Θέωση σημαίνει -εκτός άλλων- αλλαγή του ανθρωπίνου σώματος σε ένα καινούργιο «πνευματικό σώμα», όμοιο με το σώμα του αναστημένου Χριστού. Η λέξη πνευματικό θα μπορούσε να μπει σε εισαγωγικά, διότι πρόκειται για το θεωμένο υλικό ανθρώπινο σώμα. Ο Χριστός κατά την ανάστασή του «εθέωσε της σαρκός το πρόσλημα», όπως λέει και η ακολουθία της θείας μεταλήψεως. Δηλαδή εθέωσε την ανθρώπινη σάρκα, που προσέλαβε κατά την γέννησή του. Αναστήθηκε με αυτή και αναλήφθηκε με αυτήν (δηλ. την θεωμένη μορφή της). Εδώ ακριβώς έχουμε υπέρβαση των φυσικών νόμων, όπως τους εκφράζει μαθηματικά η ανθρώπινη πεπερασμένη λογική και η περιορισμένη ανθρώπινη διάνοια. 

Η υπέρβαση αυτή είναι η μοναδική που οδηγεί την ανθρώπινη ύπαρξη από τη φθορά στην αφθαρσία, από την ύλη στη θεωμένη μορφή της, από το πεπερασμένο στο «κατά χάριν άπειρο», από την γη στην καινή κτίση, από τον θάνατο στη ζωή (την μετά θάνατον ζωή). Την δυνατότητα όμως της «κατά χάριν θεώσεως» έχει δώσει η ενανθρώπιση του θείου Λόγου σε όλους τους ανθρώπους. Βέβαια αυτό θα συμβεί, εάν το θελήσουν οι ίδιοι και αγωνισθούν γι’ αυτό. Η θέωση επιτελείται με την μέθεξη (συμμετοχή) στις «κατά χάριν» άκτιστες ενέργειες του Τριαδικού Θεού, εφόσον φθάσει κάποιος σε ένα σημείο κάθαρσης, φωτισμού και θεώσεως. Προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι ο άνθρωπος πέρα από την καλή του προαίρεση και το αυτεξούσιο της θελήσεώς του να μπορέσει να ελκύσει και την επενέργεια της θείας Χάρης.

Όλα αυτά είναι «εν δυνάμει» δηλ. έχει δοθεί η δυνατότητα στον άνθρωπο. Και αυτή ακριβώς η δυνατότητα πηγάζει μέσα από τη σταυρική θυσία του Χριστού, ως τελείου Θεού και τελείου ανθρώπου. Το «εν ενεργεία», δηλαδή η πραγματοποίησή της εναπόκειται σε εμάς. Να λοιπόν που η ορθόδοξη πίστη μας, προσφέρει στον κάθε πιστό αυτό που οι πατέρες της εκκλησίας και οι ορθόδοξοι υμνογράφοι ονομάζουν θέωση. Στη γλώσσα όμως και στη λογική της περιορισμένης ανθρώπινης γνώσης θα μπορούσε κάλλιστα να ονομασθεί μοναδική διέξοδος και απεγκλωβισμός του ανθρώπου από τα δεσμά της ύλης και του χωροχρόνου.