Η ορεινή Κορινθία στον αγώνα του 1821

Από τον ΑΡΗ ΣΚΟΥΡΤΗ

Γύρω στα 1770 παρουσιάζονται οι πρώτες επαναστατικές ενέργειες

των Κορινθίων εναντίον των Τούρκων, με το Μακάριο Νοταρά και τούς άλλους Νοταράδες.
Οι Κορίνθιοι είναι οι πρώτοι απ' τούς υπόλοιπους Πελοποννήσιους πού έσφαξαν τούς Τούρκους της Κο­ρίνθου και κατέλαβαν τον Ισ­θμό για να διακόψουν κάθε συγκοι­νωνία μεταξύ Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου.
Αλλά και τότε πού διαδόθηκε ή φλόγα της Επανάστασης η Κορινθία δεν υστέρησε.
Κατά τα μέσα του Μάρτη σ' όλη την Πελοπόννησο επικρατούσε ανα­βρασμός. Γι’ αυτό και οι πρόκριτοι της Αχαϊας, των Καλαβρύτων, και της Βοστίτσας - που είχαν παρακούσει την διαταγή του Καϊμακάμη για να μεταβούν στην Τριπολιτσά - μετά από κοινή σύσκεψη, πού έκαναν στις 10 του Μάρτη στην Αγία Λαύρα, α­ποφάσισαν να πάρουν τα λιγοστά ό­πλα πού διέθεταν και να στραφούν εναντίον των Τούρκων.
Ξαναγύρισαν λοιπόν στις Επαρχί­ες τους, οι οπλαρχηγοί, προετοιμά­ζοντας και ξεσηκώνοντας τούς περί­οικούς τους για το πόλεμο πού θα αρχίσει.

Έτσι ό Σωτ. Χαραλάμπης και ό Σ- Θεοχαρόπουλος πηγαίνουν στη Μονή Αγίου Γεωργίου Φενεού. Εκεί είναι συγκεντρωμένοι πολλοί ιερωμέ­νοι πού έχουν μυηθεί στη Φιλική Ε­ταιρία, και οι οποίοι έχουν με τη σειρά τους διαφωτίσει όλους   τούς κατοίκους της ορεινής Κορινθίας.

Από το μοναστήρι κατόπιν φεύ­γουν και πηγαίνουν στα Τρίκαλα για να συνεννοηθούν με τούς ισχυρούς Νοταράδες γύρω απ' τις ανάγκες του αγώνα.
Όπως βλέπομε ή ορεινή Κορινθία είχε προετοιμασθεί ανάλογα για τον αγώνα, ενώ ή υπόλοιπη Κορινθία πού διευθυνόταν απ' τούς Νοταράδες δί- σταζε να πάρει ακόμα τα όπλα.
Ή ορεινή Κορινθία επειδή στο με­γάλο τούτο ξεσηκωμό, βρέθηκε χω­ρίς αρχηγούς, ό Αναγνώστης Οικονομόπουλος ο αδελφός του Κ· Οίκο-νομόπουλος, ο Παπαδημήτριος οικο­νόμος και ο Γ. Μπρούφος απ' τη Λαύκα, αφού συνεννοήθηκαν με τους άλλους οικονόμους, έγραψαν στο Σωτ. Χαραλάμπη να τούς στείλει τούς Πετιμεζαίους πού μαζί με το Παπανίικα απ' τη Καστανιά, θα μπορούσαν να τεθούν επικεφαλής των Κορινθίων και να επαναστατήσουν   τα χωριά...
Στις αρχές Απριλίου του 1821 οι Καλαβρυτινοί με το Σ. Χαραλάμπη, το Ν. Σολιώτη, τον Θεοχαρόπουλο, και μαζί τους οι Πετιμεζαίοι, ξεκίνη­σαν από την ορεινή περιοχή για την Κόρινθο, όπως εμψυχώσουν τα πνεύ­ματα και βελτιώσουν την πολιορκία της Ακροκόρινθος.
Είχε φθάσει όμως το Πάσχα και ο Σ. Χαραλάμπης διέταξε το Σολιώτη να μείνει στο στρατόπεδο της Κορίν­θου για να βοηθάει στην πολιορκία της Ακροκόρινθος τον Α. Πετιμεζά, αλλά αυτός δεν άκουσε, και το Μ. Σάββατο (13 Απριλίου) έφυγε με τα παλληκάρια του για το Καλλιάνι και από κει για το Ψάρι και τη Λαύκα, όπου έκαναν Λαμπρή, και τη Δευτέρα του Πάσχα ανεχώρησαν για την Αρ­καδία.

*  *  *

Αργότερα τον Ιούλιο του 1825 ταχτικά και άταχτα στρατεύματα του Ιμπραήμ, περισσότεροι από 10 χιλιά­δες πεζοί και καβαλλάρηδες μέ τύμ­πανα και  φωνές κατέκλυσαν το κάμ­πο του Φενεού καί της Στυμφαλίας.
Οι γύρω κάτοικοι έσπευσαν να κρυφτούν στις σπηλιές της Ζήρειας και του Χελμού. Ταυτόχρονα οι Τούρκοι κατέστρεφαν τα σπαρτά στο Κάμπο.
Τότε ό Ποπανίκας έστηνε παντού φονικές ενέδρες με διαλεχτά παλλη­κάρια της περιοχής· Επίσης μια ομά­δα από Καλιανιώτες οχυρώθηκαν στο ύψωμα του Άγιου Θόδωρου, μέσα σε μια σπηλιά, και όλοι μαζί έκαναν αιφνιδιαστικές επιθέσεις και ιδιαίτε­ρα τη νύκτα, προξενώντας μεγάλες φθορές στο στρατό του Ιμπραήμ.
Επίσης σε άλλη σπηλιά, πού είναι συνέχεια της προαναφερομένης, και ανήκει στο Ψάρι, βρίσκεται δε κον­τά στο Εκκλησάκι των Αγίων Θεο­δώρων στη θέση «Πουρνάρια», οι τό­τε κάτοικοι του χωριού αλλά και πολλοί περίοικοι είχαν φυγαδεύσει εκεί τις γυναίκες και τα παιδιά τους, κα­θώς και διάφορα πράγματά τους για να γλυτώσουν από την καταστροφική μανία του στρατού του Ιμπραήμ.
Τρεις. ολόκληρες μέρες προσπα­θούσε ό Ιμπραήμ να κάψει τις δύο αυτές σπηλιές - καταφύγιο των συμ­πατριωτών μας, ρίχνοντας διάφορες εύφλεκτες ύλες,    αλλά μάταια δεν κατόρθωσε να κάνει τίποτα...
Λόγω του ύψους και του αποκρημνώδους εδάφους πού υπάρχει στη σπηλιά αυτή, κανείς δεν τολμούσε να ανέβει. Πολύ αργότερα κάποιος Ψαριώτης ανέβηκε ως εκεί και βρή­κε μέσα στη σπηλιά μεταξύ άλλων ξύλινα αντικείμενα και ένα ζευγάρι δέρματα, τα οποία είχαν μείνει από τότε·
Κατόπιν οί Τουρκαραπάδες προσπάθησαν να καταλάβουν τη Λαύκα και τη Καστανιά αλλά και πάλι τα παλληκάρια του Παπανίκα πρόβαλαν αν­τίσταση, και κατάφεραν να τούς α­πωθήσουν,  στέλνοντας άλλους κατά  τις βουνο-κορφές τής Ζήρειας και άλ­λους προς το Καρτέρι και τον Ασπρόκαμπο, και από εκεί για τη Νεμέα.
Πρέπει να σημειωθεί δε ότι ή εκ­στρατεία του Ιμπραήμ στην ορεινή Κορινθία απέτυχε.
Στην αποτυχία τής επιδρομής αυ­τής έκτος από τον ηρωισμό των κα­τοίκων, συνετέλεσε και ή φυσική δια­μόρφωση του εδάφους, όπως σημειώνει ό Λ. Αποστολίδης.

*  *  *

Στα μέσα του 18ου αιώνα ό μπέης της Κορίνθου-ίσως ό πατέρας του Κιαμίλ- έκανε γιορτή στην Κόρινθο για τη γέννηση κάποιου παιδιού του.
Απαίτησε λοιπόν απ' όλα τα κεφα­λοχώρια να του προσφέρουν σαν δώ­ρο πέντε κριάρια απ' τα καλλίτερα πού διέθεταν.
Μεταξύ αυτών και το Ψάρι, πού οι κάτοικοι του αποφάσισαν να ανταπο­κριθούν, κλέβοντας από τα ίδια τα ζώα του μπέη στη Κόρινθο, και προ­σφέροντας τα σαν δικά τους.

Έτσι δε έγινε, αλλά κλέβοντας τα κριάρια πήραν μαζί τους και ένα πού διακρίνονταν ιδιαίτερα.  Πηγαίνοντας ύστερα να του τα δώσουν, οι φύλα­κες το κατάλαβαν και το είπαν στο μπέη. Το αποτέλεσμα ήταν να θυμώ­σει και έχοντας άλλες αφορμές, διέ­ταξε να καταστραφεί το χωριό. Έτσι και έγινε, πού στη συνέχεια αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το χωριό και να βρεθούν πολύ μακριά για   αρκετό διάστημα, οι Ψαριώτες.
                                                       *  *  *
Κατά τή διάρκεια τού Μεγάλου ξε­σηκωμού επίσης στην Κόρινθο, βρι- σκόταν ο Κιαμίλ μπέης με την αιμοβόρα Νουρή Βεγίνα.

Με την πρόοδο όμως της Επανά­στασης καταφεύγει στη Τριπολιτσιά. Εκεί συλλαμβάνεται και θανατώνεται κατόπιν, από τον Α. Θεοδωρίδη, στην Ακροκόρινθο.  Ό λαός δε κάπως έ­τσι είδε το θάνατό tou:

Πήραν τά κάστρα, πήραν τα,

πήραν και τα ντερβένια,

πήραν και την Τριπολιτσιά

την ξακουσμένη χώρα.

……………………………….

Κλαίει καί μιά χανούμισσα το δόλιο

                                          (Κιαμίλη)

«ΑχI  Πού 'σαι   και δεν φαίνεσαι,

                     (καμαρωμένε αφέντη;

‘Σ τήν Κόρθο πλιά δε φαίνεσαι, ουδέ μέσ’  ‘ς τα σαράγια.

Ένας παπάς σου τά 'καψε

τα γέρμα τα παλάτια.

Σκλάβος ραγιάδων έπεσες

και ζεις ραγιάς ραγιάδων».

*   *  *

Άλλο ένα περιστατικό αναφερόμενο στη προεπαναστατική περίοδο, όπως σώζεται απ' την παράδοση.

Στη θέση διάσελο Αγίου Αθανα­σίου, γυρίζοντας οι Γκουραίοι απ' τα χειμαδιά, αφού ενώθηκαν με τους Ψαριώτες ήρθαν σε σύγκρουση με έφιππους Τούρκους.

Το αποτέλεσμα ήταν μετά τη μά­χη να υπάρξουν πολλοί νεκροί και τραυματίες,  ανάμεσα τους δε βρέ­θηκε νεκρός και ό τότε παπάς του χωριού Ψάρι.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. I. Φιλήμων: Δοκίμιον ιστορικόν περί τής Ελληνικής Επαναστάσεως. Αθήνα 1860.

2   Φωτάκου: Απομνημονεύματα, τό­μος Α΄. Αθήνα 1955.

3. Σταύρου Α. Κουτίβα: Οι Νοταρά­δες στην υπηρεσία του Έθνους και της Εκκλησίας. Αθήνα 1968.

4· Λάμπη Αποστολίδη: Παπανίκας-Αθήνα 1975.

5. Κωνσταντίνου Α. Γαλάνη: Η Στυμφαλία. Άργος 1901.

6 Ν.Γ. Πολίτη: Εκλογαί από τα τρα­γούδια του Ελληνικού Λαού.

* Η συνεργασία αυτή πρωτοδημοσιεύτηκε στο «ΒΗΜΑ ΤΩΝ ΨΑΡΙΩΤΩΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ». Τεύχος 2ον

 http://www.psarikorinthias.gr/newsDetailed.asp?id=70