Μεταβυζαντινές τοιχογραφίες στον Ναό της Ζωοδόχου Πηγής στον Άγιο Βασίλειο Κορινθίας»

Το πιο κάτω κείμενο-Ανάλυση είναι από το βιβλίο του Γιάννη Κουτσούκου «Μεταβυζαντινές τοιχογραφίες στον Ναό της Ζωοδόχου Πηγής στον Άγιο Βασίλειο Κορινθίας»

Η τοιχογραφία είναι επίσης από τον ίδιο μεταβυζαντινό Ναό. Έχει σχέση με την αυριανή εορτή των Εισοδείων της Θεοτόκου, διότι παριστάνει τους γονείς της Θεοτόκου Ιωακείμ και Άννα να προσεύχονται για την απόκτηση τέκνου, δηλαδή της Παναγίας, την οποία μετά αφιέρωσαν στον Ναό, δηλαδή στα Άγια των Αγίων του Ναού.

Η προσευχή του Ιωακείμ και της Άννας.

Η παράσταση αυτή, που τοποθετείται πάνω από τη σκηνή της Μεταμόρφωσης και εκτός του ένθρονου Χριστού, στην αψίδα της οροφής του ναού, παριστάνει τους γεννήτορες της Θεοτόκου από κοινού, σε στάση προσεχής για την άρση της ατεκνίας τους (εικ. 16). Μεγάλο τμήμα της εικόνας διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Ο Ιωακείμ είναι ανυπόδητος και καθισμένος σε βράχο, στηρίζοντας το σαγόνι του στην παλάμη του αριστερού χεριού του. Η προσοχή του είναι στραμένη προς ένα πτερωτό άγγελο που υπερίπταται, δείχνοντας με το δεξί του χέρι προς το μέρος του Ιωακείμ. Ο Ιωακείμ φέρει στο κεφάλι του φωτοστέφανο και έχει κοντά μαλλιά με μικρό γένι (εικ. 16).

Η Αγία Άννα στέκεται όρθια, κοντά σε ένα πηγάδι με το σώμα της σε μετωπική σχεδόν στάση, κλίνοντας ελαφρά το κεφάλι της προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση. Κατά πάσα πιθανότητα στρέφεται προς ένα άλλο άγγελο, άνω αριστερά της. Στο σημείο αυτό, ωστόσο, η τοιχογραφία έχει καταστραφεί και δεν είναι δυνατό να διαπιστωθεί η ύπαρξη ή μη του αγγέλου. Με το αριστερό της χέρι ανυψωμένο και ανοικτές τις παλάμες της δείχνει προς την ίδια πλευρά που κοιτάει η ίδια. Το δεξί της χέρι κατεβασμένο δείχνει με ανοιχτή την παλάμη προς το μέρος του Ιωακείμ. Ο συνδυασμός της στάσεως των χεριών της με τις ανοικτές παλάμες και η όλη στάση του σώματος της εκφράζουν μία ικετευτική στάση προσευχής, καρτερίας και αναμονής. Ο Ιωακείμ περιβάλλεται από μία ωοειδή νεφέλη με βασικό χρώμα την πράσινη ζεστή απόχρωση της ώχρας. Καινοτομία στη σύνθεση αυτή θεωρείται το γεγονός ότι όλη η επιφάνεια της νεφέλης έχει εμπλουτισθεί με φυτική διακόσμηση. Ο Ιωακείμ φέρει εσωτερικά χιτώνα και εξωτερικά ιμάτιο. Από τον χιτώνα φαίνεται μόνο ένα μικρό τριγωνικό τμήμα κοντά στο δεξί του πόδι, στο στήθος και σε όλο το δεξί του χέρι. Το υπόλοιπο σώμα του καθώς και όλο το αριστερό του χέρι καλύπτεται από το ιμάτιο.

Ο χιτώνας είναι φαιοπράσινος, η δε πτυχολογία του σχηματίζεται με έντονες λευκές πυκνές γραμμές, που σχηματίζουν καμπύλες ή γωνίες ανάλογα με την στάση της μορφής. Το ιμάτιο είναι σκούρο καστανό οι δε πτυχώσεις σχηματίζονται και εδώ από λευκές καμπύλες ή ευθύγραμμες ραβδώσεις έτσι ώστε να προσδίδουν μία πλαστικότητα στην ενδυματολογία της μορφής. Η Άννα φέρει

φαιοπράσινο χιτώνα με αχνές πλατιές λευκές ραβδώσεις, το δε ιμάτιο της αποτελείται από αποχρώσεις του ιδίου βασικού χρώματος του χιτώνα, αλλά με ρόδινες πλατιές πτυχώσεις.

Χαρακτηριστικά της τεχνικής του Δημητρίου Κακαβά εντοπίζονται και σε αυτή την σύνθεση. Τέτοια χαρακτηριστικά είναι η ισχυρή αντίθεση φωτεινών και σκοτεινών μερών στις μορφές, κυρίως στο πρόσωπο του Ιωακείμ και στα γυμνά μέρη του σώματος του. Η αντίθεση γίνεται χωρίς τη μεσολάβηση ενδιαμέσων τόνων. Το λαϊκό στοιχείο στην τοιχογραφία εισάγεται με την εικονογράφηση μιας φυτικής διακόσμησης μέσα στην νεφέλη που συμβολίζει το ολόσωμο φωτοστέφανο του Ιωακείμ. Η ανάμειξη των μορφών με φυτικό διάκοσμο αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα των λεγομένων λαϊκών ζωγράφων του 17ου αιώνα, στους οποίους ανήκει και ο Δημήτριος Κακαβάς, και βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με την αυστηρότητα της τέχνης του 16ου αιώνα.

Γιάννης Κουτσούκος