Άγιος Αθανάσιος (Στεφάνι): Ο ναός των ιστορικών επιγραφών

 

Εξωτερική όψη του Αγ. Αθανασίου

Ο ναός αυτός είναι απλή μονόκλιτη βασιλική, του 16ου ή 17ου αιώνα, και βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του χωριού και δίπλα ακριβώς στο καινούργιο ενοριακό ναό του Αγίου Στεφανά. Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Αθανάσιο τον Μέγα, και αποτελεί σήμερα κοιμητηριακό ναό του χωριού. Για την αγιογράφηση του πιθανόν εργάστηκαν δύο λαϊκοί ζωγράφοι, διότι φέρνει δύο στρώματα τοιχογραφιών, που εκπλήσσουν για την πληθώρα και την πρωτοτυπία των θεμάτων. Από τον Άγιο Αθανάσιο προέρχονται και τρεις ιστορικές επιγραφές.

Στο νότιο τμήμα του ναού υπάρχει η εικόνα του αγίου Ευθυμίου. Πάνω από τον δεξιό ώμο του αγίου άγνωστοι, απλοϊκοί και αγράμματοι γραφείς έχουν χαράξει με αρκετή προχειρότητα δύο ιστορικές επιγραφές, προκειμένου να διαφυλαχθούν στη μνήμη του απλού λαού τα γεγονότα της εποχής της Β' ενετοκρατίας, όταν οι Βενετοί κατόρθωσαν να καταβάλουν την Πελοπόννησο και να την κρατήσουν για τριάντα περίπου χρόνια. Η κάτοικοι της περιοχής υπέστησαν άμεσα τις συνέπειες των δύο διαδοχικών αλώσεων της πρωτεύουσας της Πελοποννήσου, του Ναυπλίου.

Η εικόνα του Αγ. Ευθυμίου

Η πρώτη επιγραφή αναφέρεται στο σημαντικό γεγονός της κατάληψης του Ναυπλίου, την τότε πρωτεύουσα των Τούρκων, το 1686 από του Βενετούς. Ο ανώνυμος γραφέας αποτύπωσε το σπουδαίο αυτό γεγονός ως εξής:

"1686 εμινι αγουστου 16 / επιρε/ ο βενετζάτος/ το αναπλι"

Οι Βενετοί εγκαινίασαν μια σύντομη περίοδο κυριαρχίας τους στην περιοχή, μια περίοδος που κράτησε μέχρι το 1715, οπότε και οι Τούρκοι με μια αστραπιαία εκστρατεία επανακατέκτησαν την Πελοπόννησο. Την εκστρατεία ανέλαβε να βγάλει εις πέραν ο μέγας βεζίρης Αλή Κιουμουρτζής. Ακριβός κάτω από την προηγούμενη επιγραφή ένας δεύτερος γραφέας προσπάθησε να αποτυπώσει τα γεγονότα αυτά με μια ανορθόγραφη μεν αλλά πιο καλογραμμένη και προσεγμένη επιγραφή:

"1715 - αλαναρίου - 4-/ ιμέρα σάβατο επήρε / ο τούρκος το ανάπλη ο Βε/ζίρης ίρθε ατός του κε ε/πίρε τον μορέα όλονε"

Τοιχογραφία

Η τρίτη επιγραφή αναφέρεται πιθανόν σε εποχή επιδημίας (πανώλη) που παρουσιάζονταν στην Πελοπόννησο κάθε περίπου 10 χρόνια κατά τον 18ο αιώνα. Στο μέσον του ναού όπου υπάρχουν και τα άλλα χαράγματα κάποιος χάραξε:

" 1773 / απέθαναν πολλοί άνθρωποι σε όλον τον κόσμο από ανάγκη"

Παρακάτω έχει χαραχτεί: "Ιωακείμ έγραψα", πρόσωπο που συναντάμε και σε άλλα χαράγματα του ίδιου ναού.
Στο ναό υπάρχουν και άλλα χαράγματα που κάνουν λόγο για καιρικά φαινόμενα, όπως για το χιόνι που έριξε στο Στεφάνι το 1779, χαραγμένο από κάποιον Παπαντωνίου, Στεφανιώτη, ή για βροχή το 1751.
Τα γοητευτικά αυτά ίχνη της ανθρώπινης ιστορίας εξηγούν, κατά κάποιο τρόπο πως ο απλός αγράμματος λαός προσπαθούσε να κρατήσει ζωντανή την ιστορική του μνήμη. Πρόκειται για έναν λαό που θέλησε να ζήσει και έζησε.

Το εσωτερικό του Ναού

Δυστυχώς ο ναός του Αγίου Αθανασίου, ενώ έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο, κινδυνεύει να χαθεί. Το ιδιαίτερο σοβαρό πρόβλημα που υφίσταται προέρχεται από τις εκτεταμένες ρωγμές στην οροφή του κτίσματος, από τις οποίες κινδυνεύουν με πτώση όχι μόνο οι τοιχογραφίες του αλλά και ολόκληρο το κτίσμα.

Η μορφή του Παντοκράτορα και οι ρωγμές

(Πηγή: Λ. Ψωμά "Τέσσερες άγνωστες επιγραφές από το χωριό Στεφάνι Κορινθίας", Δελτίο του Ι.Κ.Μ, Τεύχος 32)

 http://stephanion.gr/agios_athanasios.htm