Η Πολιορκία της Κορίνθου, του μεγάλου Φιλέλληνα και συνθέτη Ροσσίνι – το πρώτο Live Aid στην ιστορία!

Gioachino Antonio Rossini, στο Παρίσι, 1865.

Ο Τζοακίνο Ροσσίνι (Gioachino Rossini), γεννήθηκε στις 29 Φεβρουαρίου 1792 σε μια μικρή λουτρόπολη των Μάρκε, στην Αδριατική, το Πέζαρο. Είχε γενέθλια κάθε τέσσερα χρόνια, κάθε δίσεκτο… Ο πατέρας του έπαιζε κόρνο και η μητέρα του ήταν σοπράνο. Ο Ροσσίνι παρουσιάζει την πρώτη του Όπερα σε ηλικία 18 ετών στο Teatro S Moisé στην Βενετία (La Cambiale di Matrimonio).

Η πρώτη μεγάλη επιτυχία έρχεται δύο χρόνια μετά με την Όπερα La Pietra del Paragone που παρουσιάζεται στην Σκάλα του Μιλάνου 53 φορές μέσα σε μια σαιζόν (1812)! Τον επόμενο χρόνο έρχεται η επιτυχία του Tancredi στο περίφημο Teatro la Fenice της Βενετίας. Στη Ρώμη, Teatro Argentina, θα ανεβάσει το 1816 και 1817 τα δύο πιο διάσημα έργα του «Ο Κουρέας της Σεβίλλης» και «Η Σταχτοπούτα» που τον καθιερώνουν ως τον μεγαλύτερο συνθέτη της Opera Buffa.

Μέχρι τα 30 του (1822) έχει γράψει τις 32 από τις 39 Όπερές του, ενώ η τελευταία είναι ο περίφημος «Γουλιέλμος Τέλλος» που ανεβάζει στο Παρίσι το 1829, ένα έργο μισόν αιώνα μπροστά από την εποχή του. Γίνεται διάσημος και εγκαθίσταται στην πρωτεύουσα του πολιτισμού, στο Παρίσι.

Ο μεγάλος συγγραφέας Σταντάλ (1783-1842) αναφέρει στο έργο του «Η ζωή του Ροσσίνι»:«Μετά το θάνατο του Ναπολέοντα, βρέθηκε ένας άλλος άνδρας για τον οποίο ακούει κανείς καθημερινά, στη Μόσχα όπως και στη Νάπολη, στο Λονδίνο όπως και στη Βιέννη, στο Παρίσι όπως και στην Καλκούτα».

Η «Πολιορκία της Κορίνθου» (Le Siège de Corinthe), είναι μακράν το μεγαλύτερο σε μέγεθος και επιτυχία Φιλελληνικό μουσικό έργο. Ο Ροσσίνι, ενθουσιασμένος από τον αγώνα των Ελλήνων, αλλά και την προσπάθεια των Φιλελληνικών Επιτροπών, την τέχνη του Ντελακρουά και τα κείμενα του Σατωμπριάν, αποφασίζει να συμβάλλει στην συλλογή χρημάτων των Επιτροπών. Μετασκευάζει το παλιότερο έργο του «Maometto Secondo» (1820)^[1],  κατακλέβοντας την μουσική, αλλά και κάποιο μικρό μέρος του κειμένου που είχε γράψει ο Cesare della Valle, Κόμης του Βεντινιάνο, αφού πάνω στο έργο του δούλεψαν το νέο λιμπρέτο οι Luigi Balocchi και Alexandre Soumet.

Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Όπερα των Παρισίων, στις 9 Οκτωβρίου 1826, στα γαλλικά με ιδιαίτερη επιτυχία και τα μεγάλα έσοδα δόθηκαν για την ενίσχυση του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων. Ήταν το πρώτο Live-Aid concert στην Ιστορία. Μόνο σε μια μέρα συγκεντρώθηκαν 30.000 φράγκα της εποχής (περίπου 100.000€), όσο ήταν το ετήσιο εισόδημα ενός πλούσιου Παριζιάνου.

Η όπερα μεταφράσθηκε στα Ιταλικά από τον Καλίστο Μπάσσι και παρουσιάστηκε το 1827 στη Βαρκελώνη σε συναυλιακή μορφή, ενώ η πρώτη σκηνική της παρουσίαση έγινε στην Πάρμα στις 26 Ιανουαρίου 1828 με τίτλο L’Assedio di Corinto, και στην Γένοβα στις 7 Ιουνίου του ίδιου έτους. Τις πρόβες μάλιστα επιμελήθηκε ο ίδιος ο Ντονιτσέττι, o οποίος έγραψε και μια άρια για την παράσταση στη Γένοβα η οποία έγινε ιδιαίτερα αγαπητή στο κοινό της εποχής και έκανε ακόμα πιο διάσημη την όπερα του Ροσσίνι.

Το 1827 ανέβηκε επίσης σε Βρυξέλλες και Βουδαπέστη. Το 1830 στην Αγία Πετρούπολη, το 1831 στην Βιέννη και το 1835 στην Νέα Υόρκη! Για 30 χρόνια και πλέον ήταν δημοφιλές σε όλα τα μεγάλα θέατρα Όπερας και μετά έπεσε σε λήθη. Ξανανέβηκε το 1949 στην Φλωρεντία με την Ρενάτα Τεμπάλντι στον κύριο ρόλο. Για τα 100 χρόνια από τον θάνατο του Ροσσίνι, το 1969, δόθηκε μια περίφημη παράσταση στην Σκάλα του Μιλάνου, με την περίφημη Beverly Sills.

Η πανελλήνια πρώτη του έργου δόθηκε στην Εθνική Λυρική Σκηνή μόλις μετά από 167 χρόνια, τον Ιανουάριο του 1993 ύστερα από επίμονη πρόταση μου, ως Γενικού Γραμματέα του ΔΣ, αφού αντιμετώπισα αντιρρήσεις για την αμφίβολη … εισπρακτική επιτυχία! Η παράσταση ανέβηκε με μεγάλη επιτυχία σε σκηνοθεσία Mario Corradi, σκηνικά και κοστούμια Νίκου Πετρόπουλου. Ήταν η πρώτη φορά που το διεθνούς φήμης ειδικευμένο Γαλλικό περιοδικό Opera International αφιέρωσε δύο σελίδες στην Εθνική Λυρική Σκηνή. ^[2]

Σκηνικό Ν. Πετρόπουλου από την Α’Πράξη της Πολιορκίας της Κορίνθου

Το κείμενο εμπνέεται από το μείζον γεγονός του Αγώνα που ήταν η Τρίτη Πολιορκία του Μεσολογγίου και η ηρωική έξοδος. Καθοριστική για την επίδραση της κοινής γνώμης της Δύσης υπέρ των Ελλήνων.

Ο κριτικός Σ. Λακρετέιγ ήταν σαφής ως προς το πραγματικό νόημα του λιμπρέτου:

«Αυτή η όπερα περιέχει αναφορές στον πόλεμο των Ελλήνων και κυρίως στους Έλληνες του Μεσολογγίου, στοιχεία που της επιφυλάσσουν μια σίγουρη ενθουσιώδη επιτυχία..» Βλέπουμε λοιπόν πως ο παραλληλισμός Κορίνθου και Μεσολογγίου στην όπερα του Ροσσίνι, θεωρείται σαφής και δεδομένη από το κοινό και τους κριτικούς που παρακολούθησαν την παράσταση.  Η εφημερίδα Moniteur Universel έγραψε ότι «στην Κόρινθο είδαμε το Μεσολόγγι. Με την Πολιορκία της Κορίνθου, ο Ροσσίνι και οι Έλληνες πολιόρκησαν και κατέλαβαν το Παρίσι.^[3]

Στο σημείο αυτό, έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι η υπόθεση του έργου δεν έχει σχέση με το ομώνυμο ποίημα του Λόρδου Βύρωνος. Στο The Siege of Corinth, ο Λόρδος Βύρων αναφέρεται στην πολιορκία της Ακροκορίνθου από τους Οθωμανούς το 1715 και την σφαγή της Βενετικής φρουράς. Στο ποίημα που εκδόθηκε το 1816, ο ποιητής βλέπει το ιστορικό γεγονός με τα μάτια του Αλπ, ενός Βενετού που αλλαξοπίστησε και έγινε μισθοφόρος των Οθωμανών και της Φραντσέσκα Μινόττι, κόρης του Διοικητή της φρουράς, που αρνήθηκε να δώσει την κόρη του στον Αλπ. Αυτή ήταν και η αιτία της μεταστροφής του και της προδοσίας των δικών του, από δίψα εκδίκησης.

Ο Ροσσίνι θαύμαζε, δίχως άλλο, τον μεγάλο φιλέλληνα ποιητή. Η μοίρα το έφερε να βρίσκεται στο Λονδίνο σε περιοδεία με την γυναίκα του, την περίφημη Ισπανίδα λυρική τραγουδίστρια Ισαβέλλα Κολμπράν (1785-1845), την ημέρα που ο Λόρδος Βύρων πέθανε στο Μεσολόγγι, 19 Απριλίου 1824. Στις 11 Ιουνίου ο Ροσσίνι θα δώσει στο Λονδίνο συναυλία και θα παρουσιάσει ένα Ottavino (σύντομο έργο για οκτώ φωνές) αφιερωμένο στον θάνατο του Λόρδου Βύρωνος που μόλις είχε συνθέσει. Στο έργο, με τίτλο «Ο Θρήνος των Μουσών για τον θάνατο του Λόρδου Βύρωνος» (Il pianto delle Muse in morte di Lord Byron), θα τραγουδήσει ο ίδιος ο Ροσσίνι τον πρώτο ρόλο!^[4]

Isabella Colbran (1785-1845)

Ας δούμε όμως την υπόθεση της Όπερας του Ροσσίνι. Βρισκόμαστε στα 1458. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, ο Μωάμεθ Β’ πολιορκεί και τον Μοριά.^[5] Ο Κλεομένης, κυβερνήτης της Κορίνθου συνιστά την παράδοση της πόλης στον Πορθητή. Ο νεαρός, όμως, αξιωματικός Νεοκλής τάσσεται υπέρ νέας επίθεσης! Θαυμάζοντας το θάρρος του, ο Κλεομένης του προσφέρει το χέρι της θυγατέρας του Παμύρας. Στην επίθεση, οι Έλληνες απωθούνται και ο Κλεομένης αιχμαλωτίζεται. Η Παμύρα παρεμβαίνει και έτσι ο Μωάμεθ Β’ αναγνωρίζει στο πρόσωπό της την γυναίκα που είχε ερωτευτεί όταν είχε έρθει στην Κόρινθο ως κατάσκοπος για λογαριασμό του πατέρα του. Προσφέρει τότε ειρήνη στους Έλληνες, εφόσον η Παμύρα τον παντρευτεί. Παρά τις εκκλήσεις του πατέρα της να φύγει μαζί του και να πάρει τον Νεοκλή, η ερωτευμένη Παμύρα μένει με τον Μωάμεθ.

Ενώ ετοιμάζονται οι γάμοι, ο Νεοκλής εισδύει στο τουρκικό στρατόπεδο και ζητά πίσω την Παμύρα, η οποία για να τον σώσει λέει ότι είναι αδελφός της. Το σκάει με τον Νεοκλή και ο Μωάμεθ ορκίζεται να σφάξει και τον τελευταίο Έλληνα πριν δύσει ο ήλιος και να αρπάξει την Παμύρα.

Οι Έλληνες μαζεύονται στις κατακόμβες της Κορίνθου, έτοιμοι για την τελική μάχη. Ο Κλεομένης, ο Νεοκλής και η Παμύρα, μαζί με τους άλλους Έλληνες επικαλούνται τον Μαραθώνα και, βέβαια, τις Θερμοπύλες. Οι ιερείς ευλογούν τα λάβαρα στην πιο συγκινητική σκηνή του έργου, για την οποία ο Ροσίνι έγραψε νέα μουσική.^[6] Οι Τούρκοι νικούν, αλλά όταν φθάνει στην Παμύρα, ο Μωάμεθ ανακαλύπτει ότι μαζί με τις άλλες Ελληνίδες έχει αυτοκτονήσει.

«Όλοι πέθαναν για να μας προστατεύσουν..» τραγουδά η χορωδία των γυναικών, «Ένας Θεός μας βλέπει από ψηλά. Για να γλιτώσουμε από τα δεσμά της σκλαβιάς, η Κόρινθος πεθαίνει στις φλόγες» λέει η Ισμήνη, ενώ ο Μωάμεθ ως νέος Νέρων τραγουδά: «Σκληρή τρέλα, τυφλό μίσος, νύχτα γεμάτη καταστροφή…».

Ενώ στον «Μωάμεθ Β!» η αυτοκτονία της Αννα και ένα σύντομο χορωδιακό κλείνει την αυλαία, στην «Πολιορκία της Κορίνθου» ο Ροσσίνι κλιμακώνει την αγωνία του θεατή βάζοντας έναν ολόκληρο λαό να πεθαίνει ενώ οι Τούρκοι επιχαίρουν: «Υπέροχη τρέλα, γλυκιά εικόνα, η Κόρινθος πεθαίνει μέσα στις φλόγες της, όλη αυτή η δυστυχία είναι δικό μας έργο», ενώ οι Έλληνες θρηνούν καθώς πεθαίνουν από το βάθος της σκηνής ενώ καταρρέει η Κόρινθος στις φλόγες: «Ω Πατρίδα».

Οι σκηνές αυτοκτονίας δεν ήταν κάτι το καινούργιο στις όπερες της εποχής, το να πεθαίνει όμως ένας ολόκληρος λαός επί σκηνής, και μάλιστα με τέτοιο ρεαλισμό, ήταν κάτι το πρωτοφανές. Ο συνδυασμός της μουσικής με την δραματική σκηνική δράση δημιούργησε στην «Πολιορκία» μια νέα αισθητική «φρίκης» στην όπερα και αποτελεί σαφώς τον πρόδρομο των μεγάλων ρομαντικών λυρικών έργων. Η εντύπωση που έκανε στο κοινό η «Πολιορκία» ήταν απόλυτα καθηλωτική. Για το φινάλε της Γ’ πράξης ο Λεόν Εσκουντιέ έγραψε:

«Όλη η αίθουσα που ήταν σαν απολιθωμένη κατά τη διάρκεια της τελικής σκηνής σηκώθηκε ξαφνικά σαν ένας άνθρωπος, και στις τελευταίες νότες, φώναζε από ενθουσιασμό με μια φωνή απέραντου θαυμασμού..».

Ο κριτικός της εφημερίδας La Quotidienne έγραψε:

«Τίποτα δεν έλλειπε από τον θρίαμβο του Ροσσίνι, όχι μόνο το κάθε κομμάτι χειροκροτήθηκε επανειλημμένα, αλλά και μετά την παράσταση όλοι ήθελαν και ζητούσαν τον συνθέτη. Για περισσότερο από μισή ώρα τον φώναζαν στην σκηνή, μέχρι που ανακοινώθηκε πως έφυγε από το Θέατρο. Ακολουθώντας το παράδειγμά του, ο κόσμος τον ακολούθησε στο σπίτι του όπου μαζεύτηκε κάτω από τα παράθυρά του στον δρόμο, ενώ μια μπάντα έπαιζε το φινάλε της Β’ πράξης της όπερας..».

To ότι Έλληνες ήταν παρόντες στις παραστάσεις, αυτό είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Έχουμε γι’ αυτό, την μαρτυρία του Αντόλφ Νουρί (που τραγουδούσε τον ρόλο του Νεοκλή), ο οποίος σε ένα γράμμα του με ημερομηνία 12 Οκτωβρίου 1826 γράφει:

«Οι Τούρκοι δημοσιογράφοι μας δημιούργησαν πολλά προβλήματα. Στο κοινό ήταν παρόντες πολλοί Έλληνες που ευτυχώς τα κτυπήματα των τυμπάνων, οι σκληροί ήχοι των πνευστών ακόμα και οι κανονιές, δεν τους εμπόδισαν να έρχονται στο Θέατρο τρεις φορές την εβδομάδα για να παρακολουθήσουν με θαυμασμό την μοίρα των δύστυχων Ελλήνων που σκοτώνονται από τις χρωματικές μου κλίμακες και από τις roulades μου..»^[7].

Στις τελευταίες σελίδες του προγράμματος υπήρχε τυπωμένη μια «Ελληνική Ωδή» με τους ακόλουθους προτρεπτικούς στίχους: «Σηκωθείτε , οπλιστείτε, εκδικηθείτε περήφανοι Έλληνες..». Τέτοια ήταν η επιτυχία της «Πολιορκίας» ώστε ο Βασιλιάς Κάρολος ο 10ος τίμησε τον Ροσσίνι με το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής. Ο Ροσσίνι όμως αρνήθηκε το παράσημο γιατί όπως είπε στον Λα Ροσφουκώ δεν είναι πρέπον να δεχθεί τέτοια τιμή για ένα ξαναγραμμένο έργο, όταν μάλιστα άλλοι μεγάλοι Γάλοι συνθέτες όπως ο Ερόλντ δεν έχει τιμηθεί ακόμα.^[8]

Ο Ροσσίνι από τα 37 μέχρι το θάνατό του στα 76, το 1868, για σαράντα χρόνια δεν θα ξαναγράψει Όπερα! Θα γράψει μόνο τραγούδια, μικρά ορχηστρικά έργα και δύο σπουδαία θρησκευτικά έργα: το Stabat Mater (1841) και την «Μικρή Επίσημη Λειτουργία» (1864).

Ήταν ο σημαντικότερος Ιταλός συνθέτης του πρώτου μισού του 19ου αιώνα και μεταμόρφωσε τόσο το ύφος, όσο και το περιεχόμενο της Όπερας, δημιουργώντας το περίφημο belcanto. Εισήγαγε πλήθος καινοτομιών, όπως το περίφημο κρεσέντο Ροσσίνι και τα μοναδικά ensemble του. Υπήρξε κυρίαρχος της Opera Buffa, της κωμικής Όπερας, αλλά και αναμορφωτής της βαρετής Opera Seria. Μέσα σε μόλις πέντε χρόνια (1824-1829) έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην Γαλλική Όπερα, αφού το έργο του επηρέασε συνθέτες όπως οι Adam, Meyerbeer και Offenbach, τον οποίο αποκαλούσε «ο μικρός Μότσαρτ των Ηλυσίων Πεδίων».

Υπήρξε διάσημος λάτρης της ομορφιάς της ζωής και μέγας καλοφαγάς. Ονόμαζε διάφορα πιάτα από τα έργα του «Μπουκιές Κλέφτρα Κίσσα», «Τάρτα Γουλιέλμος Τέλλος», ενώ το περίφημο Τουρνεντό Ροσσίνι με φουαγκρά είναι δημιουργία του.

Τα έργα του, ιδίως τα κωμικά, αποπνέουν αυτήν την ελευθερία και την χαρά της ζωής, κάτι που τα έκανε ιδιαίτερα δημοφιλή στην εποχή του. Το ενδιαφέρον για το έργο του ζωντάνεψε στα 1920 και περισσότερο στα 1950. Καθοριστικής σημασίας υπήρξαν οι μοναδικές ερμηνείες των ρόλων της Ροζίνα στον Κουρέα, της Ιταλίδας στο Αλγέρι, της Φιορίλλα στον Τούρκο στην Ιταλία και της Αρμίντα στην ομώνυμη Όπερα από την μεγάλη Μαρία Κάλλας.

Οι ερμηνείες της αναζωογόνησαν τα έργα του Ροσσίνι και ανταπέδωσαν την αγάπη του για την Ελλάδα.

Μπορείτε να ακούσετε την Πολιορκία της Κορίνθου εδώ.

Η Μαρία Κάλλας στην Σκάλα του Μιλάνου

 

^[1] Ένα ακόμη έργο στην σειρά των Turcherie, των έργων με ρόλους Τούρκων που παρουσιάζονται είτε ως γελοίοι, είτε ως βίαιοι βάρβαροι (L’Italiana in Algeri, Il Turco in Italia), στα πλαίσια της επίκαιρης σύγκρουσης Ευρωπαϊκών και Οθωμανικών δυνάμεων.

^[2] Ο Ν. Πετρόπουλος σκηνοθέτησε μια νέα παράσταση του έργου τον Ιούνιο του 2002 στην Αρχαία Κόρινθο.

^[3] Αλέξης Σπανίδης, Ο Ροσσίνι και η Ελλάδα, https://www.academia.edu/34790593/Ο_ΡΟΣΣΙΝΙ_ΚΑΙ_Η_ΕΛΛΑΔΑ.doc

^[4] The Musical Times and Singing Class Circular, Vol. 41, No. 683 (Jan. 1, 1900)

^[5] Ο Μωάμεθ Β’ στρατοπεδεύει έξω από τα τείχη της Κορίνθου στις 15 Μαΐου 1458. Προφασίσθηκε την μη πληρωμή φόρου υποτέλειας από τον Δημήτριο και Θωμά Παλαιολόγο, τα αδέλφια του Κωνσταντίνου που ήλεγχαν ακόμη την Πελοπόννησο.

^[6] Πάλι διαπιστώνουμε, όπως και στη περίπτωση του Μπερλιόζ (La Revolution Grècque), τον συνδυασμό αρχαίας Ελλάδας και Χριστιανισμού.

^[7] Αλέξης Σπανίδης, Ο Ροσσίνι και η Ελλάδα, https://www.academia.edu/34790593/Ο_ΡΟΣΣΙΝΙ_ΚΑΙ_Η_ΕΛΛΑΔΑ.doc

^[8] όπως παρ.

ΦΩΤΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

 www.eefshp.org

Χρυσούλα Ζαχαροπούλου: Με καταγωγή από το Κιάτο η πρόεδρος παγκόσμιου συμβουλίου του Π.Ο.Υ.

  

www.gnomipoliton.com

Η κόρη του δημοτικού συμβούλου Σικυωνίων, Νίκου Ζαχαρόπουλου εξελέγη ομόφωνα πρόεδρος σε ένα νευραλγικό συμβούλιο που στοχεύει στη διασφάλιση δίκαιης πρόσβασης στον εμβολιασμό κατά της Covid-19 – Μεγάλη τιμή για το Κιάτο η παγκόσμια δράση της, το ήθος, η αξιοπρέπεια και οι διακρίσεις της

Με ομόφωνη πρόταση των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης,  η Ευρωβουλευτής της Γαλλικής Δημοκρατίας Χρυσούλα Ζαχαροπούλου, Αντιπρόεδρος Επιτροπής Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Εισηγήτρια για τη νέα στρατηγική Ε.Ε.- Αφρικής,  εξελέγη Πρόεδρος, με συμπροεδρία, του Παγκόσμιου Διοικητικού Συμβουλίου  της COVAX, στο εμβληματικό πρόγραμμα τουWHO-Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Η COVAX είναι μια παγκόσμια πρωτοβουλία του Π.Ο.Υ. που στοχεύει στη διασφάλιση δίκαιης πρόσβασης στον εμβολιασμό κατά του Covid 19 σε όλους τους πολίτες, σε [200] Χώρες.

Ο εμβολισμός των πολιτών, ανδρών και γυναικών ισότιμα, των φτωχότερων χωρών, αποτελεί προτεραιότητα για την υγεία και τη δικαιοσύνη.

Η αλληλεγγύη και η ίση πρόσβαση σε ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια για όλους τους πολίτες, ιδιαίτερα των φτωχότερων κρατών,  αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για την Ευρώπη.

Η τιμή για την Χρυσούλα Ζαχαροπούλου, που επικράτησε στην ψηφοφορία του υποψήφιου της Αγγλίας David Nabarro, και της  υποψηφίας της Νορβηγίας, Arne Sannes Bjørnstad είναι μεγάλη, όσο και η δική της ευθύνη, να συμβάλει στην ανοσιοποίηση  από το Covid 19 των πολιτών του κόσμου.

Από τη θέση της Προέδρου, της COVAX, με συμπρόεδρο τον Υπουργό Υγείας της Κολομβίας Fernado Louis, θα υπηρετήσει τις οικουμενικές και πανανθρώπινες αξίες στις οποίες πιστεύει. Με την εμπειρία της και τις σχέσεις της με τις  [92] Χώρες Α.Κ.Ε.  θα διασφαλίσει την δίκαιη κατανομή και παράδοση των εμβολίων.

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursoula von den Leyen, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου David Sassoli αφού συνεχάρησαν την νέα Πρόεδρο, δήλωσαν ότι βασίζονται σ αυτή, για να διασφαλιστεί η καθολική και δίκαιη πρόσβαση όλων των πολιτών, πλουσίων και φτωχών χωρών, στα εμβόλια.

Ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Κρατών  Αφρικής, Καραϊβικής και Ειρηνικού [[OACPS] Georges Rebelo Pinto Chikoti, αφού επικροτεί την εκλογή της Προέδρου της COVAX, υποψήφιας της Ε.Ε.,  δήλωσε ότι «η Χρυσούλα Ζαχαροπούλου αντιπροσωπεύει τις αξίες που πιστεύουμε  και είναι ιδανική για αυτήν την θέση, αυτή τη στιγμή».

Όλα τα παραπάνω οι διακρίσεις, το ήθος και οι επιτυχίες της Χρυσούλας Ζαχαροπούλου περιποιούν μεγάλη τιμή για τη γενέτειρά της το Κιάτο και αποτελούν δικαίως, πηγή περηφάνιας για όλους τους συμπατριώτες της, την οικογένειά της και κυρίως τον πατέρα της, Νίκο Ζαχαρόπουλο.

Ελλάδα – Τουρκία τρία-μηδέν

 

Του Γιώργου Καραμπελιά

Η στάση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, να απαντήσει σθεναρά στις προκλήσεις του Τσαβούσογλου, θα θεωρούνταν αυτονόητη για μια χώρα που αντιμετωπίζει έναν ανενδοίαστο επεκτατιστή γείτονα. Όμως, και δικαίως, προκάλεσε κύματα χαράς και ενθουσιασμού στον ελληνικό λαό, διότι μέχρι τώρα οι ελληνικές κυβερνήσεις μάς είχαν συνηθίσει να παίζουν τον σάκο του μποξ για τους Τούρκους φασίστες. Αυτοί να επιτίθενται  όλο και πιο απροκάλυπτα και οι δικοί μας να προσπαθούν να υποβαθμίσουν τόσο το μέγεθος των προκλήσεων, όσο και τα αποτελέσματα που παράγουν αυτές οι προκλήσεις: Κατοχή της Κύπρου, casus belli, «γαλάζια πατρίδα». Άλλωστε, ένα μεγάλο κομμάτι του ελληνικού κατεστημένου, εθισμένο στην καρπαζιά, τρόμαξε μπροστά στο «θράσος» του Δένδια.

Σε ένα μάλιστα συγκρότημα Τύπου που διατηρεί στενούς δεσμούς με την Τουρκία –άραγε και επιχειρηματικούς; –, δεν έκρυβαν τη λύπη τους γιατί ο Δένδιας χάλασε το «καλό» κλίμα. Στον τηλεοπτικό σταθμό του ίδιου συγκροτήματος είχαν μάλιστα χαρακτηρίσει υπερβολικές τις τοποθετήσεις του Ντράγκι για τον δικτάτορα Ερντογάν, αντί να πανηγυρίζουν για μια στροφή της Ιταλίας ιδιαίτερα ευνοϊκή για τα ελληνικά συμφέροντα. Αυτοί κοιτάνε μάλλον τα δικά τους επιχειρηματικά συμφέροντα και τσιμέντο να γίνει η Ελλαδίτσα.

Και «παραδόξως», ανάλογες ανησυχίες για τις ελληνικές υπερβολές εξέφρασε την Παρασκευή 16 Απριλίου και το θλιβερό δίδυμο που κατακρεουργεί κάθε πρωί την αξιοπιστία της δημόσιας τηλεόρασης – άραγε με δικιά τους πρωτοβουλία; Ο αμίμητος Ιωακειμίδης ενοχλήθηκε σφόδρα από την ανατίναξη της στρατηγικής της φινλανδοποίησης της Ελλάδας, υπογραμμίζοντας πως «η διπλωματία του μεγαφώνου δεν οδηγεί πουθενά…»! Ο δε ομοτράπεζός του στα ΝΕΑ, Μιχάλης Μητσός, επιρρίπτει την ευθύνη στον Δένδια, «που ανέβασε τους τόνους», ώστε «να αποτυπωθούν δημοσίως οι υπαρκτές … αλλά όχι και αγεφύρωτες ελληνοτουρκικές διαφωνίες…»!

Άλλοι, επειδή χαλάει την ψευδοαντιπολιτευτική τους τους σούπα –πότε ενάντια στη Συμφωνία με την Αίγυπτο, πότε ενάντια στα ανοίγματα της Ελλάδας στη Λιβύη κ.λπ.–, προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τη σημασία της ελληνικής αντίδρασης, εμφανίζοντάς την απλώς ως πρωτοβουλία του Δένδια, που έκανε «έξαλλο» το Μαξίμου!

Και όμως, είναι προφανές πως αυτή η δημόσια αντιπαράθεση δεν έγινε για τα μάτια του ελληνικού λαού, αλλά αποτελεί και μια σοφή κίνηση σε τακτικό επίπεδο. Κατ’ αρχάς, διότι αποκάλυψε τη φενάκη της προσέγγισης με την Ευρώπη, στην οποία δήθεν συναινεί και η Ελλάδα. Αυτή την προωθεί η Τουρκία σε συνεργασία με τους Γερμανούς, γι’ αυτό και η τουρκική παγίδα στην Άγκυρα, μάλιστα με την εκτός πρωτοκόλλου συζήτηση με τον Ερντογάν.

Δεύτερον, διότι κατέδειξε σε όλους τους εταίρους και συμμάχους μας, αλλά ακόμα και σε ταλαντευόμενους όπως οι Λίβυοι, ότι η Ελλάδα έγινε επιτέλους σοβαρή χώρα που υπερασπίζεται τα δικαιώματά της και όλοι μπορούν να υπολογίζουν σε αυτήν.

Με αυτή την κίνηση, την τρίτη μετά τον Έβρο και την επακούμβηση στη θάλασσα, η Ελλάδα πέτυχε μια σημαντική νίκη και ψήλωσε ακόμα περισσότερο, τόσο στο εσωτερικό, ενισχύοντας την εθνική αυτοπεποίθηση, όσο και στο εξωτερικό.

Στην Άγκυρα θα ήταν όλα τέλεια αν ο Δένδιας, στις αιτιάσεις Τσαβούσογλου για τη στρατιωτικοποίηση των νησιών, προσέθετε ένα επιχείρημα-υπερόπλο: «Έχετε το θράσος να μιλάτε για στρατιωτικοποίηση όταν διατηρείτε 40.000 στρατό στην Κύπρο;» Όταν η ελληνική κυβέρνηση θα προτάξει και το ζήτημα της Κύπρου, θα έχει ολοκληρώσει την πορεία της επανεθνικοποίησης της και εν μέρει και των ελληνικών ελίτ.

Πάντως ήταν ένα υπέροχο γκολ στην έδρα τους. Τρία – μηδέν!

Τα “100χλμ Ελευθερίας” που συγκίνησαν την Αργολίδα: Η άφιξη στα Δερβενάκια και ο ασπασμός στον τάφο του Παπαρσένη (βίντεο)

www.argolikeseidhseis.gr

Η ιστορική φετινή επέτειος των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση ολοκληρώθηκε χθες Πέμπτη 25 Μαρτίου 2021 με τον καλύτερο τρόπο για τον αθλητή μεγάλων αποστάσεων από την Ερμιονίδα Αργολίδας, Σταμάτη Χατζησταύρου!!!

Ο Σταμάτης έδωσε την ψυχή του και ολοκλήρωσε έναν μεγάλο άθλο διανύοντας τρέχοντας τα “100 χιλιόμετρα Ελευθερίας από το Κρανίδι στα Δερβενάκια” και από όπου και αν πέρασε έγινε δεκτός με επευφημίες.

Ο ίδιος δήλωσε πως “ήταν ένα ελάχιστο δείγμα σεβασμού και τιμή στους ντόπιους επώνυμους και ανώνυμους αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης του ’21.”

Μπράβο και στην Δημοτική Αρχή του Δήμου Ερμιονίδας που ήταν δίπλα στην ξεχωριστή αυτή υπερπροσπάθεια του Σταμάτη.

Δείτε παρακάτω την άφιξη του Σταμάτη Χατζησταύρου στα Δερβενάκια, το χειροκρότημα, τον ασπασμό στον τάφο του Παπαρσένη και το καλωσόρισμα από τον Δήμαρχο Ερμιονίδας κ. Γιάννη Γεωργόπουλο:

Γιώργος Καραμπελιάς: Οι Έλληνες είναι βαθύ έθνος - Απάντηση στους εθνο-αποδομητές

 

Παρέλαση με Τσολιάδες και Φιλαρμονική στην Κόρινθο

 Από νωρίς το πρωί η Φιλαρμονική μαζί με Τσολιάδες προχώρησαν

 στην έπαρση της Ελληνικής σημαίας στην Πλατεία Παναγή Τσαλδάρη 

ενώ μετά ακολούθησε παρέλαση στην οδό Δαμασκηνού.

Ο κόσμος έβγαινε στα μπαλκόνια 

και χειροκροτούσε για αυτήν την πρωτοβουλία.

ΠΗΓΗ

Κατασκευάζεται αγωγός αντιπλημμυρικής θωράκισης στην Κλένια

Συνεχίζεται η κατασκευή από το Δ.Κορινθίων ενός πολύ μεγάλου  αντιπλημμυρικού έργου για την Κλένια. Το έργο θωρακίζει την εν λόγω περιοχή από πλημμυρικά φαινόμενα, καθότι σε προηγούμενες έντονες βροχοπτώσεις ή και θεομηνίες είχαν δημιουργηθεί σοβαρότατες υλικές ζημιές στις ιδιοκτησίες των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής.

Ο αγωγός της αντιπλημμυρικής θωράκισης της εν λόγω περιοχής της Κλένιας, κατασκευάζεται επί της επαρχιακής οδού Χιλιομοδίου – Κλένιας – Αγιονορίου, έχει μήκος 180 μέτρα ,δημιουργείται με τσιμέντινο αγωγό διαμέτρου 1000Φ (1 μέτρου), και παροχετεύει τα όμβρια ύδατα της οδού και της ευρύτερης περιοχής σε παρεπόμενο χείμαρρο, σώζοντας ουσιαστικά τις παρακείμενες ιδιοκτησίες των δημοτών και δημιουργώντας ταυτόχρονα στους κατοίκους το αναγκαίο αίσθημα ασφαλείας.

streetlife.gr

Θρησκευτικο-Εθνικο-Απελευθερωτικός ο χαρακτήρας της Ελληνικής Επαναστάσεως

 

Θρησκευτικο-Εθνικο-Απελευθερωτικός ο χαρακτήρας της Ελληνικής Επαναστάσεως

ΠΕΤΡΟΥ Α. ΓΕΩΡΓΑΝΤΖΗ
ΟΙ ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ 21 (αντίδραση ή προσφορά; )

Μαρτυρίες αγωνιστών

Πρώτα ο λόγος στους πρωτομάστορες του αγώνα, στους καπεταναίους και λοιπούς αγωνιστές που σήκωσαν τα άρματα, πολέμησαν και θυσιάσθηκαν.

Έλεγε λοιπόν ο περίφημος γέρος του Μωριά, ο Θ. Κολοκοτρώνης:
Η επανάσταση η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμίαν απ' όσες γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης οι επαναστάσεις είναι εναντίον των διοικήσεών των, είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήταν ο πλέον δίκαιος, ήταν έθνος με άλλο έθνος.

Άλλοτε πάλι έλεγε:

Ημείς όλοι οι Έλληνες, μη ανεχόμενοι πλέον τον βαρύτατον ζυγόν της τυραννίας, με μίαν γνώμην και ορμήν, επικαλεσθέντες την θείαν βοήθειαν, εδράξαμε τα όπλα, επί σκοπώ να τον αποτινάξωμεν πλέον και να ζήσωμεν ελεύθεροι και απεφασίσαμεν ή ν' αποθάνωμεν το έθνος ολόκληρον ή δούλοι τινός να μην είμεθα στο εξής ή ο πόλεμος γίνεται δια την πατρίδα μας, είναι ιερός.

Τέλος είναι πασίγνωστος και κλασικός ο λόγος που απηύθυνε ο Κολοκοτρώνης στην Πνύκα προς τη σπουδάζουσα τότε νεότητα, όπου μεταξύ άλλων είπε: Όταν αποφασίσαμε να κάμωμε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι είμεθα ούτε πως δεν έχομε άρματα...αλλ' ως μία βροχή έπεσε εις όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας και όλοι, και οι κληρικοί, και οι προεστοί, και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι όλοι εσυμφωνήσαμε εις αυτόν τον σκοπό, και εκάμαμε την Επανάσταση.

Ο δε στρατηγός Ι. Μακρυγιάννης έγραψε στα απομνημονεύματά του:

Πήγα στοχάσθηκα και τόβαλα όλα ομπρός και σκοτωμόν και κινδύνους και αγώνες θα τα πάθω δια την ελευθερίαν της πατρίδος μου και της θρησκείας μου.

Αλλού πάλι:

Τότε οι Έλληνες ορκίσθηκαν να δουλέψουν για θρησκεία και πατρίδα και δεν τους κόλλαγε μολύβι ούτε σπαθί ή Ορκισθήκαμε εις αυτό ο Καρατάσιος, ο Γάτζος και εγώ να είμαστε σύμφωνοι κι αχώριστοι δια την πατρίδα και θρησκεία και τον όρκον οπού κάμαμε όταν πρωτοσηκωθήκαμεν δια την λευτεριάν μας ως και Κι αν πεθάνωμεν πεθαίνομεν δια την πατρίδα μας, δια την θρησκείαν μας, και πολεμούμεν όσο μπορούμεν εναντίον της τυραγνίας.

Κι όλοι οι απλοί Έλληνες αγωνίσθηκαν με μεγάλον πατριωτισμόν και γενναιότητα δια την πατρίδα και θρησκεία. Κι αυτό ότ είναι ντουφέκι και σπαθί Ελληνικόν, θρησκευτικόν και πατριωτικόν και Σάβανον έχω την σημαία οπούφκιασα και σ' αυτείνη απάνου θέλω να πεθάνω υπέρ της πατρίδος μου και θρησκείας μου... (και η απάντηση των στρατιωτών του) . . .ήρθαμε να πεθάνωμεν εκεί οπού θα πεθάνης εσύ με την σημαία της πατρίδος μας και θρησκείας μας.

Προς τον Θ. Κολοκοτρώνη έλεγε ο Μακρυγιάννης:

Εγώ, αδελφέ, γνωρίζω τους μεγαλυτέρους μου, όσοι δουλεύουν δια πατρίδα και θρησκεία, δι αυτά οπού εσηκώσαμε τα' άρματα.

Τέλος στον επίλογο των απομνημονευμάτων του σημείωνε:
Έγραψα γυμνή την αλήθεια, να ιδούνε όλοι οι Έλληνες ν' αγωνίζωνται δια την πατρίδα τους, δια την θρησκείαν τους, να ιδούνε τα παιδιά μου...και να μπαίνουν σε φιλοτιμία και να εργάζωνται εις το καλόν της πατρίδας τους, της θρησκείας τους και της Κοινωνίας.

Ο άλλος δε στρατηγός και αετός της Ρούμελης, ο Γ. Καραϊσκάκης, απευθυνόμενος στους Στερεοελλαδίτες (Δωριείς, Φωκείς, Θηβαίους και Λοκρούς) έγραψε: Είναι φανερόν, αδελφοί, ότι όλοι μαζί εδράξαμεν τα όπλα εξ αρχής της Επαναστάσεως και συμφώνως τα εμεταχειρισθήκαμεν κατά του κοινού εχθρού της πατρίδος και της θρησκείας μας... (και κατέληγε) ενωθήτε μαζί μας δια να εξολοθρεύσωμεν ομοθυμαδόν τον εχθρόν και να ελευθερώσωμεν δια πάντα την πατρίδα και θρησκείαν. . .όσοι δεν βοηθήσουν στη σωτηρία της πατρίδας και της θρησκείας θα δώσουν λόγο στο Έθνος και στο Θεό.

Άλλοτε πάλι έκανε έκκληση στους συμπατριώτες του λέγοντας:
Ενωθήτε δια την πατρίδα, αδελφωθήτε δια την πίστιν και ορκισθήτε δια τον εξολοθρευμόν του τυράννου, του μόνου εχθρού της πίστεως και της πατρίδος.
Την παραμονή δε της μάχης της Αράχωβας παράγγελνε στον ηγούμενο της μονής Ιερουσαλήμ της Δαύλειας να κάνουν ευκές και παρακλήσεις για μας οπού πολεμάμε για πίστη και πατρίδα.

Τέλος ο ίδιος ο Καραϊσκάκης μαζί με τον Κ. Τζαβέλα, Ι. Μακρυγιάννη, Γεωργ. Δυοβουνιώτη, Δ. Σκαλτζά, Ν. Πανουργιά, Ν. Κριεζώτη και άλλους 17 Ρουμελιώτες καπεταναίους (συνολικά 24) σε κοινό έγγραφό τους προς την Σεβαστήν Διοίκησιν των Ελλήνων, εις Ναύπλιον στις 5-2-1825 μεταξύ των άλλων έγραψαν και υποστήριζαν:

Αφού ο Θεός αποφάσισε να ελευθερωθώμεν από τας χείρας τοιούτων αντιθέων διδασκάλων, των Τούρκων.. .είχομεν ειρήνην αναμεταξύ μας... Τα έργα των χειρών μας ήτον ευτυχισμένα. Ο υπέρ πίστεως και πατρίδος αγώνας μας επροχώρει θαυμασίως.

Αλλά και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, σε γράμμα του προς τους Γαλαξειδιώτες στις 22 Μαρτίου 1821, με το οποίο τους παρακινούσε να συνεγερθούν, μεταξύ των άλλων τους έγραψε:
Ας ρωτήσουμεν την καρδιά μας και ό,τι μας απανταχαίνει ας το βάλωμε γρήγορα σε πράξιν, και ας είμεθα αδέλφια, βέβαιοι το πως ο Χριστός μας ο πολυαγαπημένος θα βάλει το χέρι απάνω μας.

Και ο Βαρνακιώτης, άλλος Ρουμελιώτης οπλαρχηγός, σε προκήρυξη του, στις 25 Μαίου 1821, για να ξεσηκωθούν οι Έλληνες του Ξηρομερίου, έγραψε:
Σας ειδοποιώ λοιπόν ότι έφθασεν η στιγμή να αποτινάξωμεν τον τόσο βαρύ ζυγόν, να λείψετε όλοι σας από τα δυσβάστακτα δοσίματα, από τις ανυπόφορες αγγαρίες, από την καταφρόνισιν της τιμής και θρησκείας μας και από αυτόν τον επικείμενον κίνδυνον της ζωής μας.

Τέλος ο Αλέξανδρος Υψηλάντης στην προκήρυξη που απηύθυνε στις 23 Φεβρουαρίου 1821, ως επικεφαλίδα είχε το σύνθημα: Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος
Στο κύριο δε σώμα της προκηρύξεως έγραψε:
Είναι καιρός να αποτινάξωμεν τον αφόρητον τουτον ζυγόν, να ελευθερώσωμεν την πατρίδα, να κρημνίσωμεν από τα νέφη την ημισέληνον δια να υψώσωμεν τον σημείον, δι ου πάντοτε νικώμεν: λέγω τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την Πατρίδα και την Ορθόδοξον ημών πίστιν, από την ασεβή των ασεβών καταφρόνησιν.

Αλλά και ο Γεωργάκης Ολύμπιος στη προκήρυξη του κατέληγε:
Εμπρός αδέλφια! Ας πεθάνουμε κοιτάζοντας άφοβα το θάνατο στα μάτια. Ζήτω η θρησκεία και η ελευθερία της Ελλάδος

Διακηρύξεις Εθνοσυνελεύσεων

Μετά τις παραπάνω ενδεικτικές θέσεις των διαφόρων πρωταγωνιστών της Ελληνικής Επαναστάσεως, καιρός είναι να διερευνηθούν και οι θέσεις τις οποίες έλαβαν οι αντιπρόσωποι του Έθνους, οι λεγόμενοι τότε παραστάτες, στις κατά καιρούς Εθνοσυνελεύσεις.

Στην πρώτη λοιπόν Εθνοσυνέλευση στην Επίδαυρο οι Έλληνες διακήρυξαν: Ο κατά των Τούρκων πόλεμος ημών, μακράν του να στηρίζεται εις αρχάς τινάς δημαγωγικάς και στασιώσεις η ιδιοτελείς μέρους τινός του σύμπαντος Ελληνικού Έθνους σκοπούς, είναι πόλεμος εθνικός, πόλεμος ιερός, πόλεμος του οποίου μόνη αιτία είναι η ανάκτησις του δικαίου της προσωπικής ημών ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της τιμής, τα οποία . . .από ημάς μόνον η σκληρά και απαραδειγμάτιστος των Οθωμανών τυραννία επροσπάθησε με βίαν να αφαιρέση και εντός του στήθους ημών να πνίξη.

Ενώ η τρίτη Εθνοσυνέλευση που συνήλθε πάλι στην Επίδαυρο (Απρίλιος 1826) διακήρυξε: Ο λαός της Ελλάδος έλαβε τα όπλα και δεν ζητεί δια των όπλων παρά την δόξαν και την λαμπρότητα της του Χριστού Εκκλησίας, η οποία μετά του ιερού αυτής κλήρου κατεδιώκετο και καταφρονείτο.

Στην Εθνοσυνέλευση δε που συνήλθε στην Τροιζίνα (Μάρτιος - Μάιος 1827) διακηρύχθηκε:
Ως Χριστιανοί ούτε ήτον ούτε είναι δυνατον να πειθαρχήσωμεν δεσποζόμενοι από τους θρησκομανείς Μωαμεθανούς, οι οποίοι κατέσχιζον και κατεπάτουν τας αγίας εικόνας, κατεδάφιζον τους ιερούς ναούς, κατεφρόνουν το ιερατείον, υβρίζοντες το θείον όνομα του Ιησού, του τιμίου Σταυρού και μας εβίαζον ή να γίνωμεν θύματα της μαχαίρας των αποθνήσκοντες Χριστιανοί ή να ζήσωμεν Τούρκοι, αρνηταί του Χριστού και οπαδοί του Μωάμεθ. Πολεμούμεν προς τους εχθρούς του Κυρίου μας ..ο πόλεμος μας δεν είναι επιθετικός, είναι αμυντικός, είναι πόλεμος της δικαιοσύνης κατά της αδικίας, της Χριστιανικής θρησκείας κατά του κορανίου, του λογικού όντος κατά του αλόγου και θηριώδους τυράννου.

Τέλος οι παραστάτες των επαρχιών στη Β' Εθνοσυνέλευση στο Άστρος (Απρίλιος 1823) έδιναν τον παρακάτω όρκο:
Ορκίζομαι εις το άγιον όνομα της τρισυποστάτου Θεότητος και εις την γλυκυτάτην Πατρίδα, πρώτον μεν ίνα ελευθερωθή το Ελληνικόν Έθνος ή με τα όπλα εις τας χείρας να αποθάνω χριστιανός και ελεύθερος.

Κρίσεις συγχρόνων με την Επανάσταση ιστορικών

Επιχειρώντας κάποια εκδίπλωση των κρίσεων και απόψεων των διαφόρων ιστορικών της τότε εποχής θα περιορισθούμε μόνο στους κυριώτερους και, κατά το δυνατόν, πιο ειδήμονες των πραγμάτων.

Και πρώτα στον επίσημο ιστορικό του 1821, τον Σπ. Τρικούπη, που έγραψε:

Η Ελληνική Επανάστασις. . . διακρίνεται των λοιπών δια τινά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά πολλού άξια λόγου.....Επιχείρησε επιχείρημα δεινότερον και ενδοξότερον, να εξώση δια των όπλων εκ της Ελλάδος ξένην και αλλόθρησκον φυλήν. . . (τα άλλα έθνη) εκινήθησαν μόνον προς υπεράσπισιν των πολυμόχθως άλλοτε αποκτηθέντων και ασυστόλως τότε καταπατουμένων πολιτικών δικαίων... Αλλ' η Ελλάς και προέθετο και εκήρυξε ενώπιον Θεού και ανθρώπων εξ αρχής του αγώνος, ότι ωπλίσθη προς συντριβήν του ξένου ζυγού και προς ανέγερσιν του εθνισμού και της ανεξαρτησίας της.

Αλλού δε ο ίδιος ιστορικός σημείωνε: (Οι Έλληνες είχαν αναδεχθεί) μετά σταθεράς αποφάσεως τον ιερόν αγώνα της πίστεως και της πατρίδος, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, της εθνικής τιμής και της ευδαιμονίας εναντίον της πνευματικής καταθλίψεως και της αρπαγής της πατρώας γης, της δουλείας και της αδικίας του εθνικού εξουδενισμού και της κοινωνικής αθλιότητος...

Ο δε Φιλήμων έγραψε: Ο Έλλην απεφασίσθη και εσχάτως εν ονόματι της πίστεως και της πατρίδος του να ριφθή νεκρός από τα ύψη.

Και ο Φ. Χρυσανθόπουλος ή Φωτάκος σημείωνε: Αλλ' ούτε από άλλον τινά επαρακινήθησαν παρά μόνον από το αίσθημα της ελευθερίας και από το θρησκευτικόν πνεύμα.

Και ο Γ. Τερτσέτης έλεγε: θέλω, κύριοι, σήμερον να εξετάσω τι έκαμε, τι εβουλήθη να κάμη ο βοσκός, ο ναύτης, ο έμπορος, ο γραμματισμένος, ο ιερωμένος της Ελλάδος κατά το 1821, δια να εύρω τι πιστεύει ο Ελληνικός λαός....Το κηρύττω με συντομία, Ηθέλησε να θεμελιώση βασιλεία Ελληνική.

Κατά τον Ν. Μακρή δε ο πόλεμος ήταν αμείλικτος και άσπονδος για την πίστη και την πατρίδα και ότι έγινε απ όλους μαζί τον κλήρο, τους πλουσίους προύχοντες, τους γενναίους κλέφτες και αρματωλούς.
Ο ίδιος δε σ' άλλο σημείο έγραψε ότι ο ναύαρχος των Σπετσών Γεώργ. Ανδρούτσος έλεγε ότι οι πολιορκούμενοι του Μεσολογγίου έχουν αποφασίσει να πεθάνουν δια την πίστιν και την πατρίδα. Αλλά και ο αυτός ο Ελβετός Μάγιερ παρουσίαζε τον αγώνα του Μεσολογγίου ως αγώνα για την θρησκεία.

Μα και οι ξένοι ιστορικοί που έζησαν από κοντά και καταπιάστηκαν να γράψουν για την Ελληνική Επανάσταση σημειώνουν:

Ο Γεώργιος Φίνλευ: Οι κάτοικοι της Ελλάδος, Έλληνες ή Αρβανίτες, μάχονταν για να κερδίσουν την θρησκευτική τους ελευθερία και για να εξασφαλίσουν την ανεξαρτησία της χώρας τους... (Έλληνες και Τούρκοι) εμπνέονταν από δυνατά αισθήματα εθνικής αποστροφής καθώς και θρησκευτικής.

Ο δε Pouqueville ονομάζει την Ελληνική επανάσταση ως ανάλαμψιν Ορθοδοξίας και μνημονεύει κάποιον αρχιμανδρίτη Θεοδόσιο, ο οποίος με εντολή του ναυάρχου Τομπάζη, έστειλε προκήρυξη προς τον ορθόδοξο κλήρο, όπου μεταξύ των άλλων έγραψε:
Εγέρθητε και ο Θεός των ισχυρών θα προηγηθή. Ελευθερία πίστεως, ανεξαρτησία, πατρίς, ιδού η πολεμική ημών κραυγή. Προσεύχεσθε, ευλογείτε, μάχεσθε. Ουδείς δε εξ υμών μενέτω αμέτοχος εν τω ιερώ πολέμω.

Σε άλλο δε σημείο της ιστορίας του ο ίδιος ιστορικός σημειώνει ότι στην Αίγινα, όπου ευλογήθηκε η σημαία της εξεγέρσεως από τον επίσκοπο Γεράσιμο εκφωνήθηκε η εξής προκήρυξη:
Εν ονόματι τον παντοκράτορος Θεού:
Το Ελληνικόν έθνος...τρέχει με γενικήν και ομόφωνον ορμήν εις τα όπλα δια να κατασυντρίψη τας βαρείας αλύσσους τας υπό των βαρβάρων Μωαμεθανών περιτεθείσας εις αυτό.

Και ο Μάγιερ έγραψε στα Ελληνικά χρονικά του: Εις όλας αυτάς τας δυνάμεις (του Ιμπραήμ και του Κιουταχή) έχομεν να αντιπαραταχθώμεν, αι δε ημέτεραι δεν είναι άλλαι, ει μη ο Θεός, η Πατρίς και οι βραχίονές μας.

Θρησκευτικοεθνικοαπελευθερωτικός ο χαρακτήρας τις Ελληνικής Επαναστάσεως

Από αυτά τα λίγα ερανίσματα κειμένων των αγωνιστών και αυτοπτών ιστορικών θέλω να πιστεύω ότι κάθε αντικειμενικός και ανεπηρέαστος ερευνητής-μελετητής μπορεί αβίαστα και αυθόρμητα να συμπεράνει ότι ο αγώνας των Ελλήνων του 1821 όχι μόνο δεν είχε ταξικό ή κοινωνικό χαρακτήρα αλλ' ούτε απλώς εθνικοαπελευθερωτικό. Πρώτιστα και βασικά ο αγώνας ήταν ιερός, θρησκευτικός. Γινόταν μεταξύ Ορθοδόξων Χριστιανών και Μουσουλμάνων. Ίσως δεν θέλουμε να το παραδεχθούμε και να το ομολογήσουμε. Πάντως ο ίδιος ο σουλτάνος Μαχμούτ Β αναγνώρισε και χαρακτήρισε τον ξεσηκωμό των απίστων ραγιάδων ως θρησκευτικό. Με προκηρύξεις δε και διαγγέλματά του που διαβάστηκαν μέσα στα τζαμιά προσπάθησε να υποδαυλίσει και εξάψει και αυτός το θρησκευτικό φανατισμό, το μένος και αντεκδικητικότητα και των Μωαμεθανών κατά των απίστων χριστιανών.

Μέσα σ' αυτό το πνεύμα, σαν προσπάθεια θρησκευτικής αντιπαραθέσεως και αντεκδικήσεως των Τούρκων θα πρέπει να δούμε και τις πολλαπλές φυλακίσεις και τις θανατώσεις Πατριαρχών και λοιπών αρχιερέων στην Κων/πολη, και στις επαρχίες.

Είναι δε γνωστό ότι στις συγκρούσεις, που είχαν οι Τούρκοι με τους Έλληνες, προσπαθούσαν να συλλάβουν ζωντανούς για να τους βασανίσουν, τους χριστιανούς κληρικούς, ώστε επάνω τους να εκτονώσουν την οργή και το μίσος τους κατά των γκιαούρηδων.

Ας μη ξεχνούμε ακόμα ότι αυτή τη θρησκευτική πίστη οι Έλληνες τη ζούσαν με πάθος σε κάθε στιγμή του αγώνα, που έφθανε κάποτε μέχρι δεισιδαιμονίας και θρησκοληψίας. Η ευλάβεια τους δεν ήταν τυπική ή επιφανειακή και επίπλαστη αλλά ουσιαστική και βαθειά, που έδειχνε πόσο έντονα τους διακατείχε και πόσο είχαν ταυτίσει θρησκεία πατρίδα ζωή.

Ήταν λοιπόν ο αγώνας εκείνος, το επαναλαμβάνω για να το κάμουμε συνείδηση και να το ομολογούμε ευθαρσώς όλοι μας, πρώτιστα και πάνω απ όλα πόλεμος θρησκευτικός, πόλεμος ιερός. Έπειτα εθνικοαπελευθερωτικός. Πρώτα υπέρ βωμών και έπειτα υπέρ εστιών. Υπέρ πίστεως πρώτον και έπειτα υπέρ πατρίδος. Κατά κύριο λόγο σύγκρουση δυό θρησκειών. Μια προσπάθεια ρεβάνς για τα όσα μέχρι τότε υπέφεραν ταπεινοί και καταφρονημένοι οι Χριστιανοί από τους Μουσουλμάνους. Βέβαια η Φιλική εταιρεία προετοίμασε το γένος για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, αλλ' από την πρώτη στιγμή της εκρήξεώς του αυτός μεταμορφώνεται σε θρησκευτικό. Χαρακτηριστικά ο Φωτάκος γράφει ότι η Επανάσταση έγινε για να ταπεινώσει ο Έλληνας τον υβριστήν της θρησκείας του και των ιερών τον. Ο Υψηλάντης από το Ιάσιο παρακινεί τους Έλληνες να ορμήσουν στις μάχες πρώτα υπέρ πίστεως και έπειτα υπέρ Πατρίδος. Ίσως και οι Τούρκοι, (τυφλωμένοι από το Θεό;) με ορισμένες ενέργειές τους (φυλακίσεις και θανατώσεις αρχιερέων, πυρπολήσεις ναών, βεβηλώσεις ιερών και οσίων‚ έξαψη θρησκευτικού φανατισμού Μουσουλμάνων) άθελά τους συμβάλλουν ώστε πολύ γρήγορα ο απελευθερωτικός αγώνας να μετατραπεί σε θρησκευτική αντιπαράθεση.

Το σχοινί του Πατριάρχη είναι μπροστά σε κάθε Έλληνα αγωνιστή και γίνεται κόκκινο πανί που τον μεθά και μαγνητίζει αλλά και βουκέντρα που τον ωθεί να ρίχνεται στις μάχες με άμετρη τόλμη και θάρρος, που μόνο η θρησκευτική πίστη μπορεί να εμπνεύσει και οιστρηλατήσει.

Πρωταρχικό κίνητρο λοιπόν του αγώνα δεν ήταν τίποτα άλλο παρά το θρησκευτικό πάθος, που εξάφθηκε τότε ακόμα περισσότερο, ώστε να διαμορφωθεί ο αγώνας σε θρησκευτικό ιερό πόλεμο του τώρα η ποτέ και του όλα ή τίποτε.

Μέσα σε μια τέτοια μεγαλοβδομαδιάτικη θρησκευτική ατμόσφαιρα κατάνυξης και ανάτασης ψυχής έζησαν και βίωσαν όλοι οι Έλληνες εκείνη την τιτάνια σύγκρουση, βέβαιοι όντας ότι εγγύς το Πάσχα. Γρήγορη η λύτρωση. Γι' αυτό αντί άλλου χαιρετισμού είχαν το Χριστός Ανέστη και η Ελλάς ανέστη και σα φλάμπουρο νίκης ανέμιζε (και από τότε εξακολουθεί μέχρι σήμερα) ο Σταυρός του Χριστού, της πίστης τους.

Όλα τα υπόλοιπα είναι φληναφήματα και επινοήσεις των μεταγενεστέρων, ίσως από κάποιο πνεύμα εγωιστικής αντίδρασης αν μη αντιχριστιανικής πολεμικής σκοπιμότητας και δεοντολογίας..



ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: http://www.e-istoria.com

ΟΙ ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ 1821

 

 ΟΙ ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ 1821

Είναι γνωστόν αλήθεια ότι οι μύδροι των επικριτών δε στρέφονται γενικά κατά του κλήρου αλλά κυρίως κατά των αρχιερέων η γενικά κατά του  ανωτέρου κλήρου. Σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις γίνεται αντιδιαστολή ότι ενώ ο κατώτε­ρος κλήρος (εννοώντας τους ιερείς) συμμετέσχε και συνέπραξε  σύξυλος  στον αγώνα, ο ανώτερος κλήρος και μάλιστα οι αρχιερείς ήταν εκείνοι που αντέδρασαν και αντιτάχθηκαν σ' αυτόν.

Για να υποστηρίξουν δε τις απόψεις και ισχυρισμούς τους οι επικριτές επικαλούνται πραγματικά περιστατικά και λόγους των ίδιων των ιεραρχών, που μαρτυρούν ότι μεμονωμένα ο α’ ή β’ ιεράρχης, ή μερικοί τουλάχιστον από αυτούς, έδειχναν να δυσπιστούν και να αμφιβάλλουν για τη δυνατότητα επιτυχίας ενός τέτοιου εγχειρήματος, όπως ο γενικός ξεσηκωμός του γένους, ενώ για άλλους ότι έφθαναν να αντιδρούν και να φαίνονται ότι τάσσονται στο πλευρό των Τούρκων. Αναφέρονται ακόμα και ορι­σμένες αδυναμίες ή και πάθη των ιεραρχών, που τα προβάλλουν ως βδεληρά και αποτρόπαια, ξεχνώντας ότι και οι αρχιερείς είχαν σώμα και ήταν άνθρωποι σαν όλους τους άλλους συγχρόνους τους ή και σαν και εμάς σήμερα με τις μικροεπιθυμίες, φιλοδοξίες, όνειρα, εγωισμούς κ.λπ. και επομένως θα πρέπει να τους βλέπουμε -όσο κι' αν ήταν οι κατά τόπους κεφαλές της Εκκλησίας και  εις τύπον Θεού  -ως ανθρώπους και όχι ως αγγέλους.

Ξεπερνώντας λοιπόν τις ενδεχόμενες και αναγνωριζό­μενες ανθρώπινες αδυναμίες, που τους καταμαρτυρούν, θα πρέπει να αναζητήσουμε να δούμε εάν τελικά κατόρθωσαν να αρθούν στο ύψος των τότε περιστάσεων και να προσφέρουν θετικό έργο στην υπόθεση του 1821.

Επιχειρώντας μάλιστα να διερευνήσουμε τα μύχια των ανθρώπων εκείνων και να τους ηθογραφήσουμε καλό είναι να μη μένουμε στα λόγια ή τις ενέργειες κάποιας οποιασδήποτε στιγμής τους αλλά να αναζητούμε τις ορια­κές στιγμές της πολιτείας τους, και μάλιστα του τέλους τους, γιατί, όπως έγραφε και ο Θουκυδίδης,  προς το τελευταίον  εκβάν έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται, και ανάλογα να τους μακαρίσουμε ή να τους κατακρίνου­με, κατά το απόφθεγμα του Σόλωνος  μηδένα προ του τέλους μακάριζε  (αλλά και κατάκρινε).

Πόσο κοντά λοιπόν στην αλήθεια είναι ο ισχυρισμός των επικριτών ότι αντέδρασαν οι αρχιερείς στο 1821; Ήταν στα αλήθεια εναντίον της αποτινάξεως του τουρκι­κού ζυγού ή όχι; Αλλά και εάν δεν αντέδρασαν ποια η συμμετοχή τους στο έπος του 1821; Ποια η θετική και αδιαμφισβήτητη συνεισφορά τους στην παλιγγενεσία των Ελλήνων;

Το ερώτημα αυτό θα επιχειρηθεί να διερευνηθεί και να απαντηθεί. Πιο συγκεκριμένα θα αναζητηθούν στοιχεία και μαρτυρίες για το πόσοι και ποιοι από τους αρχιερείς συμ­μετέσχαν, αυτόβουλοι και απρόσκλητοι, ενεργά και δραστή­ρια στον αγώνα. Πόσοι και ποιοι πήραν στο ένα χέρι το Σταυρό και στο άλλο το γιαταγάνι. Πόσοι εγκατέλειψαν τις πατερίτσες για τα καρυοφύλλια, τους θρόνους για τα μετερί­ζια και τα ταμπούρια, την επισκοπή για την ελευθερία.

Ποιοι πάλι δοκιμάσθηκαν σαν αληθινοί ποιμένες χάρη του λαού στα ανήλια, υγρά, θεοσκότεινα, δυσώδη και φοβερά μπουντρούμια των τουρκικών φυλακών όπου επί μέρες και μήνες ή χρόνια καθημερινά δοκίμαζαν τα πάνδεινα βασα­νιστήρια και φρικτές στερήσεις.

Τέλος ποιοι έδωσαν και την τελευταία τους πνοή, ώστε το όραμα τόσων γενεών να θεμελιωθεί και στοιχειωθεί επάνω στα λιπόσαρκα, αιμάσσοντα και ασπαίροντα κορμιά- σκέλε­θρά τους, ώστε από τα κατ' εξοχήν ιερά τους κόκκαλα να εξανθίσει ο κάλλιστος σπόρος και καρπός της ελευθερίας.

Έτσι π.χ. ο Σκαρίμπας, αν και ισχυρίζεται ότι όλοι οι ιε­ράρχες χλεύασαν και αντέδρασαν στο 21, τελικά φθάνει να παραδεχθεί ότι, έστω, μόνον οι αρχιερείς Σαλώνων Ησαΐας, Μεθώνης Γρηγόριος και Ρωγών Ιωσήφ υπήρξαν εκείνοι, που με τη θέληση τους συμμετέσχαν στον αγώνα και έδωσαν και τη ζωή τους σ' αυτόν[1].

Άλλοι όμως ερευνητές δέχονται ότι ο αριθμός των αρ­χιερέων που συμετέσχαν με τον α' ή β' τρόπο στους αγώνες του 1821 και πρόσφεραν και τη ζωή τους ή βασανίσθηκαν και δοκιμάσθηκαν από τους δυνάστες σ' αυτόν τον ιερό πόλεμο είναι πολλαπλάσιοι.

Αλλά και αυτοί που υπεραμύνονται της προσφοράς των αρχιερέων δυστυχώς δεν αναφέρουν επώνυμα και συγκεκρι­μένα παρά μόνο ελάχιστα ονόματα αρχιερέων, συνήθως τα ίδια και τα ίδια, που επαναλαμβάνονται από όλους τους μελε­τητές και συγγραφείς, ως απόδειξη της συμπράξεως των αρ­χιερέων στην παλιγγενεσία[2].

Έτσι συνήθως αναφέρονται τα ονόματα του Πατριάρ­χου Γρηγορίου και των αρχιερέων Αδριανουπόλεως Δωροθέου, Εφέσου Διονυσίου, Δέρκων Γρηγορίου, Αγχιάλου Ευγενίου, Π. Πατρών Γερμανού, Χριστιανουπόλεως Γερμα­νού, Δημητσάνης Φιλόθεου, Σαλώνων Ησαΐα, Ρωγών Ιω­σήφ, Μεθώνης Γρηγορίου, Κορώνης Γρηγορίου, Κύπρου Κυπριανού, Κρήτης Γερασίμου, Έλους Ανθίμου, Ταλαντίου Νεοφύτου, και, κατά περίπτωση, μερικών άλλων, ωσάν μόνον αυτοί να ήταν οι αρχιερείς που πήραν μέρος στους αγώνες του Έθνους.

Αλλ' όπως είναι ευνόητο, εάν πραγματικά μόνον οι παραπάνω αρχιερείς ήταν εκείνοι που πήραν μέρος στον αγώνα, όσο κι αν, συγκρινόμενοι με τους 2-3 του Σκαρίμπα, θεωρούνται πολλαπλάσιοι, εν τούτοις αν ήθελαν συγκρι­θεί με τους 190 ή έστω 200 αρχιερείς που υπήρχαν σ' ολό­κληρη την Οθωμανική αυτοκρατορία[3] θα πρέπει να ομολογηθεί ότι αποτελούν περιορισμένη μειοψηφία, και φαίνεται να δικαιώνονται σε αρκετά υψηλό βαθμό οι επικριτές των.

Φαίνεται όμως ότι ο αριθμός των αρχιερέων που έλαβε μέρος στην Επανάσταση και θυσιάσθηκε σ' αυτήν πρέπει να είναι μεγαλύτερος, γιατί διαφορετικά δε θα μπορούσε η επί των εκκλησιαστικών επιτροπή του Όθωνα να γράφει το 1833, οπόταν δηλ. ακόμα ήταν νωπές οι μνήμες, ότι  Εν διαστήματι της επαναστάσεως, πολλαί των επαρχιών της Ελλάδος εστερήθησαν τους Αρχιερείς τους, θυσιασθέντας τους περισσοτέρους εις τους υπέρ της πατρίδος αγώ­νας [4]. Όπως δε συνάγεται και από άλλα σημεία της ίδιας εκθέσεως από τους 49 αρχιερείς, που ποίμαιναν επί Τουρκο­κρατίας  τας ήδη συγκροτούσας το Βασίλειον της Ελλάδος επαρχίας  μόνον 22 αρχιερείς  επέζησαν εις τας άχρι τούδε πολιτικός μεταβολάς αυτού του τόπου [5], πράγμα βέβαια που σημαίνει ότι οι άλλοι 27, που πραγματικά ήταν και οι περισσότεροι,  θυσιάσθηκαν  κατά τη διάρκεια του ιερού αγώνα.

Για το λόγο αυτό θα επιχειρηθεί μια ενδελεχέστερη διε­ρεύνηση του όλου θέματος για τη στάση και συμπεριφορά αν όχι του συνόλου των αρχιερέων (γιατί, δυστυχώς, δεν υπάρ­χουν στοιχεία για όλους) οπωσδήποτε όμως της συντριπτι­κής πλειονότητας αυτών. Να διαπιστωθεί επί τέλους εάν οι αρχιερείς έλαβαν θετική ή αρνητική στάση στην επανάστα­ση, κατά πόσο δηλ. την χλεύασαν ή την καταπολέμησαν, όπως διατείνονται οι επικριτές τους, ή την υπερασπίσθηκαν και την υπηρέτησαν με λόγια, έργα, όπλα, μαρτύρια ή και τη ζωή τους.

Για το λόγο αυτό και προκειμένου να είναι πιο συστημα­τική και μεθοδική η διερεύνηση της στάσεως και προσφοράς των αρχιερέων στο 21 θα επιχειρηθεί η παρουσίαση αυτών ταξινομημένη κατά την εξής σειρά:

α) Αγωνιστές ιεράρχες 1) της Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδος και των νησιών του Αιγαίου Πελάγους και 2) των υπολοίπων περιοχών του Ελληνισμού, οι οποίοι εγκατέλει­ψαν τις επαρχίες και θέσεις τους, για να συμπράξουν και αυ­τοί στους αγώνες του Έθνους.

β) Αρχιερείς που φυλακίσθηκαν, βασανίσθηκαν, εξορίσθηκαν και γενικά κακοπάθησαν ή αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τις επαρχίες τους επειδή θεωρήθηκαν ότι συνεργούσαν στην παλιγγενεσία του Γένους και

γ) Αρχιερείς που θυσιάσθηκαν, ως ολοκαυτώματα, στο βωμό της ελευθερίας του Γένους.

 

Α’   ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ

Όπως τονίσθηκε και προηγουμένως οι Έλληνες Ορθόδοξοι κληρικοί και μάλιστα οι κατά τόπους αρχιερείς στη συντριπτική τους πλειονότητα δέχθηκαν με νεανική αδημο­νία το μεσσιανικό μήνυμα της απολυτρώσεως του δούλου γένους, που, ως άγγελοι της σωτηρίας του Έθνους, ευαγγε­λίζονταν οι Φιλικοί και με Συμεωνική εγκαρτέρηση και ελ­πίδα προσδοκούσαν την ευλογημένη ώρα. Βέβαια ως υπεύθυ­νοι ταγοί του γένους έπρεπε να είναι μέχρι παρεξηγήσεως αυτοσυγκρατημένοι και προσεκτικοί,  φρόνιμοι  και επιφυ­λακτικοί, προσποιητοί κόλακες με ευλύγιστη μέση και απλόχερη γενναιοδωρία προς τους  κρατούντας, προς δε ελεγκτικοί και επιτιμητικοί προς τυχόν θερμόαιμους και ανυπόμονους πατριώτες και ταυτόχρονα ειδήμονες, δραστήριοι και άγρυπνοι  φιλογενείς.

Όταν όμως ήχησαν οι σάλπιγγες της ελευθερίας και σήμαναν της ανάστασης οι καμπάνες, οι αρχιερείς εγκατέ­λειψαν τα προσχήματα και τα κατά συνθήκη μειδιάματα ή προσκυνήματα προς τους αλλόθρησκους και αλλογενείς δυνάστες του γένους και έδειξαν τον πραγματικό τους εαυτό οπουδήποτε και αν υπηρετούσαν. Τά σκουλήκια μεταμορ­φώθηκαν σε σταυραετούς.

Ως ένας άνθρωπος συνεγέρθηκαν χωρίς αμφιταλαντεύσεις και αμφιγνωμίες και όχι απλώς συντάχθηκαν αλλά προ­τάχθηκαν των αγωνιζομένων Ελλήνων. Έτσι μαρτυρούνται να συμμετέχουν από την πρώτη στιγμή του ένοπλου πλέον αγώνα ενεργά και δραστήρια σχεδόν όλοι τους. Άλλοτε μέσα στις εκκλησιές με το λόγο, το κήρυγμα, τις ευχές, τις παροτρύνσεις ή τις απειλές για να ενθαρρύνουν και ξεσηκώσουν τους δειλούς και αμφιταλαντευόμενους και άλλοτε στα στρατόπεδα και τα πεδία των μαχών με τις συνταλαιπωρίες, τις πείνες, τις αγρυπνίες, τις συγκατακλείσεις στα ταμπούρια και την κοινή τύχη στις πολεμικές συρράξεις. Κοντά σ' αυτά αναδείχθηκαν οι ένθερμοι και ειλικρινείς προασπιστές του λαού στις εθνοσυνελεύσεις ή οι κατ' έξοχη άξιοι αντιπρόσω­ποι του έθνους στις διάφορες Ευρωπαϊκές συσκέψεις ή κυβερνήσεις.

Πιο συγκεκριμένα αναφέρονται να έλαβαν ενεργό μέρος στον αγώνα:

Α' Από τους αρχιερείς της Πελοποννήσου οι:

1)  Παλ. Πατρών Γερμανός

2)  Ρέοντος και Πραστού Διονύσιος

3)  Δαμαλών  Ιωνάς

4)   Έλους  Άνθιμος

5)  Κερνίτσης Προκόπιος

6)  Κορίνθου Κύριλλος

7) Ανδρούσης Ιωσήφ

8)  Τριπολιτζάς Δανιήλ

9)  Βρεσθένης Θεοδώρητος

10)  Λακεδαιμονίας Χρύσανθος

11)  πρ. Τριπολιτζάς Διονύσιος

12)  Μαΐνης Νεόφυτος

13)  Μαΐνης Ιωσήφ

14)  Μαλτζίνης Ιωακείμ

15)  Χαριουπόλεως Βησσαρίων

16)  Ζαρνάτας Γαβριήλ

17)  Ανδρουβίτσας Θεόκλητος

18)  Πλάτζης Ιερεμίας

19)  Καρυουπόλεως Κύριλλος

20)  Μηλέας Ιωσήφ

Β' Από τους αρχιερείς της Στερεάς Ελλάδος οι:

21)  Αθηνών Διονύσιος

22)  Ταλαντίου Νεόφυτος

23)  Λιτζάς και Αγράφων Δοσίθεος

24)  Θηβών Παΐσιος

25)  Λοιδωρικίου Ιωαννίκιος

26)  Μενδενίστης Γρηγόριος

27)  Μενδενίτσης Διονύσιος

Γ' Από τους αρχιερείς των Νήσων Αιγαίου Πελάγους οι:

28)  Καρύστου Νεόφυτος

29)  Παροναξίας Ιερόθεος

30)  Σάμου Κύριλλος

31)  Χίου Δανιήλ

32)  Σκιάθου και Σκοπέλου Ευγένιος

33)  Σκύρου Γρηγόριος

34)  Αιγίνης, Πόρου και Ύδρας Γεράσιμος

35)   Άνδρου Διονύσιος

36)  Τζιας και Θερμίων Νικόδημος

Για όλους του παραπάνω αρχιερείς όμως ο δύσπιστος επικριτής θα μπορούσε να αντιτείνει ότι όλοι αυτοί, ή, έστω οι περισσότεροι από αυτούς, ξεσηκώθηκαν στην επανά­σταση κάτω από το ζορμπαλίκι των ελληνικών γιαταγανιών.  Αν είναι δυνατόν! Αλλά και εάν υποτεθεί ότι αυτή είναι η αλήθεια, τι θα μπορούσε να ισχυρισθεί για ένα άλλο νέφος αρχιερέων, που επειδή στις επαρχίες τους δεν είχε εκδηλω­θεί ή δε μπόρεσε να ευδοκιμήσει η επανάσταση, δε δίστασαν να εγκαταλείψουν τους θρόνους και τις τιμές για να σπεύσουν αυτόκλητοι, όπου υπήρχαν επαναστατικές εστίες και μάλιστα προς την αγωνιζομένη νότια Ελλάδα για να συμμε­τάσχουν στον αγώνα προς αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού;

Έτσι βλέπουμε να σπεύδουν προς τις επαναστατημένες περιοχές αρχιερείς από διάφορα μέρη και με τον α' ή β' τρόπο να συμπράττουν και αυτοί για τον κοινό σκοπό. Πιο συγκεκριμένα:

Α' Από τη Θεσσαλία σπεύδουν οι:

37)   Πρ. Λαρίσης Κύριλλος

38)   Δημητριάδος Αθανάσιος

39)   Δημητριάδος Παρθένιος

40)   Σταγών Αμβρόσιος

41)   Φαναριοφαρσάλων Γεράσιμος

Β  Από την  Ήπειρο οι:

42)   πρ. Άρτης και Ναυπάκτου Πορφύριος

43)   πρ. Παραμυθιάς Προκόπιος

44)   πρ. Παραμυθιάς Αμβρόσιος

45)   Περιστεράς Λεόντιος

46)   πρ. Ρωγών Μακάριος

Γ  Από την Μακεδονία οι:

47)   Αρδαμερίου Ιγνάτιος

48)   Ειρηνουπόλεως και Βατοπεδίου Γρηγόριος

49)   Σιατίστης Ιωαννίκιος

Δ' Από τη Θράκη οι:

50)  Μετρών Μελέτιος

51)  Σηλυβρίας Μακάριος

52)  Παμφίλου Κύριλλος

53)  Θεοδωρουπόλεως  Άνθιμος

Ε' Από τη Μικρά Ασία οι:

54)  Μοσχονησίων Βαρθολομαίος

55)  Ηλιουπόλεως Άνθιμος

56)  πρ. Αγκύρας Αγαθάγγελος

57)  Μυρρίνης Σωφρόνιος

58)  Ελαίας Παΐσιος

59)  Κομάνων Αγαθάγγελος

Τέλος για να κλείσει όλο αυτό το νέφος των γνωστών αγωνιστών ιεραρχών, θα πρέπει να συγκαταριθμηθούν ακόμα και οι:

60)  Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόφιλος και

61)  Μολδοβλαχίας Βενιαμίν.

Για τους παραπάνω αρχιερείς που εγκατέλειψαν τις επαρχίες και τις τιμές για να λάβουν μέρος, όπου τους είχε ανάγκη η πατρίδα, δεν είναι εύκολο στον οποιονδήποτε επι­κριτή να ισχυρισθεί ότι το έκαμαν κάτω από τη βία των επαναστημένων Ελλήνων.

Αντίθετα, θέλω να πιστεύω πώς όλοι συμφωνούν ότι, οι αρχιερείς αυτοί[6] εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και το  «γάμο»  για τα  «πουρνάρια» , γιατί ένοιωθαν μέσα τους πύρωμα ψυχής για ελευθερία, σεβασμό, αξιοπρέπεια, τιμή και πάνω απ' όλα ΠΑΤΡΙΔΑ και ΘΡΗΣΚΕΙΑ.

Κοντά όμως σ' όλους αυτούς τους αγωνιστές ιεράρχες θα πρέπει αναντίλεκτα να προστεθούν και οι:

62)   Μεθώνης Γρηγόριος

63)   Σαλώνων Ησαΐας

64)   Ρωγών Ιωσήφ

65)   Ιερισσού και Αγίου Όρους Ιγνάτιος

66)   Πλαταμώνος Γεράσιμος

67)   Μαρώνειας Κωνστάντιος και

68)   Σωζοπόλεως Παΐσιος

οι οποίοι, όπως θα αναφερθεί και πιο κάτω, πέρα από την αγωνιστική τους προσφορά, θυσιάσθηκαν στον υπέρ όλων αγώνα και για τούτο γι' αυτούς γίνεται λόγος και σε άλλη συνάφεια.

Τέλος θα πρέπει ακόμα να συγκαταριθμηθούν στους αγωνιστές ιεράρχες και οι:

69)   Αδριανουπόλεως Γεράσιμος

70)   Βιζύης Ιωάσαφ

71)   Αγαθουπόλεως Ιωσήφ

72)   Βάρνας Φιλόθεος και

73)   Ευδοκιάδος Γρηγόριος

οι οποίοι, πέρα από την αγωνιστική τους παρουσία, δοκιμάσθηκαν, βασανίσθηκαν ή αναγκάσθηκαν να εγκατα­λείψουν τις επαρχίες τους όπως θα γίνει αναλυτικώτερα λόγος πιο κάτω για τον καθένα από αυτούς

 Αθροιστικά λοιπόν ένα σύνολο 73 επωνύμων αρχιερέων μαρτυρούνται να έλαβαν ενεργό μέρος στις διάφορες φάσεις του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων από όλα τα διαμε­ρίσματα της Ελλάδος.

Και να ληφθεί υπόψη ότι οι περισσότεροι από αυτούς μπήκαν στη τιτανομαχία παρά την κάποια προχωρημένη ηλικία, που οπωσδήποτε έφερναν στους ώμους τους και τις συμπαρομαρτούσες προς αυτά καχεκτικότητες και ασθέ­νειες, που αναμφίβολα καθιστούσαν αν όχι προβληματική πάντως δυσχερή τη διακίνηση και καθόλου δραστηριότητά τους, μέσα στις μύριες κακουχίες και δοκιμασίες, που συνε­παγόταν η απόφαση για την ανάσταση του Γένους ή όπως λέγει ένας δόκιμος μελετητής  «εν ιδρώτι πολλώ και πόνοις και κακουχίαις, στερήσεσί τε και συμφοραίς....εν λιμώ, λοιμώ και δίψη, εν αυχμώ και κρυμώ» [7].

Παρ' όλα αυτά όμως οι αγωνιστές ιεράρχες περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη κατηγορία ή  «τάξη»  αγωνιστών απο­δείχθηκαν  «αεί παίδες»  στο φρόνημα και τη ψυχή.

 

Β.  ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ ΜΑΡΤΥΡΕΣ

Ο αριθμός όμως των αρχιερέων, που συνέδραμαν, συνέ­πραξαν και συναγωνίσθηκαν μαζί με όλους τους άλλους  Έλ­ληνες στο έπος της παλιγγενεσίας του 1821 δεν εξαντλείται μόνο με τον παραπάνω κατάλογο, των αγωνιστών ιεραρχών.

Υπάρχει και μια δεύτερη κατηγορία αρχιερέων, οι οποίοι έδωσαν το παρόν τους, τη μαρτυρία και τη συνεισφορά τους στον αγώνα με πιο επώδυνο γι' αυτούς τρόπο.

Πρόκειται για το νέφος εκείνο των αρχιερέων, που με ποικίλους, ασύλληπτους από ανθρώπινο νου και απερίγρα­πτους από ανθρώπινα χείλη ή χέρια, τρόπους, δοκιμάσθη­καν, ταπεινώθηκαν, διαπομπεύθηκαν και εξευτελίσθηκαν από τους κρατούντες με φυλακίσεις, φοβερά βασανιστήρια, εξορίες, εκθρονίσεις, περιορισμούς, χλευασμούς και ταπει­νώσεις για τον απλό και μόνο λόγο ότι ήταν  Έλληνες Ορθόδοξοι χριστιανοί αρχιερείς. Μιλιέτ μπασήδες (=εθνάρ­χες) των ρωμιών και κύριοι υπόλογοι απέναντι στο σουλτάνο και τους επάρχους του για ό,τι ήθελε συμβεί στην επαρχία τους ή ακόμα και για απλή υπόνοια συνεργείας ή ανοχής, αν μη συμμετοχής, στον αγώνα των  απίστων.

Έτσι ουσιαστικά οι κατά τόπους αρχιερείς των Ελλή­νων ήταν στην κυριολεξία οι κυριώτεροι και πλέον υπεύθυ­νοι όμηροι στα χέρια του σουλτάνου, που μ' αυτό τον τρόπο προσπαθούσε να κρατά υποχείριους και καταδυναστευόμενους τους  Έλληνες κάθε περιοχής.

Αλλά παρά τα φρικτά βασανιστήρια που κατά καιρούς δοκίμαζαν οι αρχιερείς στις διάφορες τουρκικές ειρκτές, «φούρνους», «λουτρά» και «μπουτρούμια», «υστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακοχούμενοι»  και υφιστάμενοι τα πάνδεινα, αυ­τοί δε λύγισαν. Προτιμούσαν όλες τις ταπεινώσεις, εξαθλιώ­σεις, εξορίες και στερήσεις και υπέμειναν, όσο άντεχαν, πιο αγόγγυστα τα ποικίλα βασανιστήρια των δημίων τους, παρά να προδώσουν το  Έθνος και τους οραματισμούς του.

Αν και δεν είναι γνωστά όλα όσα υπέμειναν οι αρχιερείς από τους δυνάστες τους στα δύσκολα εκείνα χρόνια της νεώ­τερης Ελληνικής τιτανομαχίας και για τους περισσότερους από αυτούς ελάχιστες μόνο πληροφορίες ή απλώς νύξεις και ενδείξεις έχουμε, ενώ για τη συντριπτική πλειονότητα αυτών δε γνωρίζουμε απολύτως τίποτα, θα καταβληθεί προσπάθεια να εκδιπλωθεί και η πτυχή αυτή της προσφοράς των αρχιε­ρέων στο 1821. Και τούτο, διότι κι αν ακόμα αυτοί δεν έφθα­σαν να γευθούν την τελευταία σταγόνα της ολοκληρωτικής δοκιμασίας και θυσίας τους, το θάνατο, εν τούτοις, με τα καθημερινά βασανιστήρια και εκροές των αιμάτων τους, ήταν σα να έδιναν τη ζωή τους κάθε μέρα, επιβεβαιώνοντας το Γραφικό:  «ένεκά σου θανατούμεθα όλη την ημέραν»  (Ρωμ.8,36)

Έτσι η σιωπηλή και σεμνή αυτή στρατιά των βασανι­σμένων και μαρτυρικών αρχιερέων, κι αν δεν έλαβε από τους ανθρώπους το φωτοστέφανο του εθνομάρτυρα και νεομάρτυρα, αναμφίβολα και αναμφισβήτητα αποτελεί την εκλεκτή μερίδα των ιδανικών εκείνων ποιμένων, που αυταπαρνούμε­νοι θέσεις, αίγλη, ανέσεις, τιμές,  «πολυχρόνια», «φήμες», χειροφιλήματα αλλά και ελευθερία κινήσεως, σωματική ακε­ραιότητα κ.λπ μέχρι και τη ζωή τους, έθεσαν τον εαυτό τους υπέρ του λαού του Θεού, που τους εμπιστεύθηκε το γένος και η Εκκλησία, και αναδείχθηκαν πραγματικοί μάρτυρες, που με όλες τις δοκιμασίες και τα βασανιστήριά τους φανέ­ρωσαν, μαρτύρησαν και διακήρυξαν μπροστά στους αλλόπι­στους τι σημαίνει Ορθόδοξος επίσκοπος.

Η στάση τους λοιπόν μπροστά στις δοκιμασίες αναδει­κνύεται από τις ουσιαστικώτερες εκδουλεύσεις των αρχιε­ρέων προς το  Έθνος μια και η δική τους δοκιμασία αποδεί­χθηκε ακατάβλητος κυματοθραύστης όπου εκτονώνονταν το μένος, η αντεκδικητικότητα και ο θρησκευτικός φανατι­σμός των Μουσουλμάνων Τούρκων αφ' ετέρου δε σωτήριο κρηπίδωμα για τους αγωνιζόμενους  Έλληνες, γιατί αντλού­σαν δύναμη και κουράγιο να υπομένουν και αυτοί τους δικούς τους κατατρεγμούς και δοκιμασίες.

Αναδιφώντας λοιπόν τις πηγές της ιστορίας εκείνων των χρόνων, τις γνωστές και άγνωστες μαρτυρίες, ενθυμή­σεις, απομνημονεύματα, επιστολές, κώδικες και λοιπά κεί­μενα με έκπληξη ανακαλύπτουμε ένα αρκετά μεγάλο αριθμό αρχιερέων να έχει δεχθεί ποικίλες δοκιμασίες, φυλακίσεις και βασανιστήρια. Το πιο ίσως αξιοθαύμαστο είναι ότι όλοι αυτοί, σεμνοί από τη φύση ή τη θέση τους, βάσταζαν, με υπε­ρηφάνεια μεν αλλά χωρίς κομπορρημοσύνες, τα στίγματα των βασάνων ως εύσημα της συνεισφοράς των στην κοινή υπόθεση της ελευθερίας του γένους.

Ποιος όμως ο ακριβής αριθμός των δοκιμασθέντων αρ­χιερέων παραμένει άγνωστος. Από το λίγα στοιχεία που μπόρεσαν να συλλεγούν προκύπτει ο παρακάτω κατάλογος, που δε νομίζω να είναι ευκαταφρόνητος:

Α' Οι Πατριάρχες

1) Ευγένιος

2)   Άνθιμος

3)  Χρύσανθος

4)  Αγαθάγγελος

Β' Οι Αρχιερείς

5)  Χαλκηδόνος  Άνθιμος

6)  Νικομήδειας Πανάρετος

7)  Δέρκων Ιερεμίας

8)  Θεσσαλονίκης Ματθαίος

9)  Μυτιλήνης Καλλίνικος

10)Σμύρνης Παΐσιος

11) Εφέσου Μακάριος

12) Δέρκων Νικηφόρος

13) Προύσης Νικόδημος

14) Σβορνικίου Γαβριήλ

15) Αδριανουπόλεως Γεράσιμος

16) Ηρακλείας Ιγνάτιος

17) Τορνόβου Ιλαρίων

18) Ρασκοπρεσρένης Ζαχαρίας

19) Βιζύης Ιωάσαφ

20) Φιλιππουπόλεως Σαμουήλ

21) Χαλκηδόνος Αγαθάγγελος

22) Αγαθουπόλεως Ιωσήφ

23) Βάρνας Φιλόθεος

24) Ρόδου Αγάπιος

25) Ιωαννίνων Γαβριήλ

26) Άρτης  Άνθιμος

27) Ευδοκιάδος Γρηγόριος

28) πρ. Ελασσώνος Σαμουήλ

29) Ρέοντος και Πραστού Διονύσιος

30)  Βρεσθένης Θεοδώρητος

31)  Ευρίπου Γρηγόριος

32)  Σερρών Χρύσανθος

33)   Τριπολιτζάς Δανιήλ

34)   Ανδρούσης Ιωσήφ

35)   Κορίνθου Κύριλλος

36)   Βιδύνης Γερμανός

37)   Λαρίσης Μελέτιος

38)   Αρκαδίας (Κρήτης) Νεόφυτος

39)   Διδυμοτείχου Καλλίνικος

40)   Μυριοφύτου Σεραφείμ

41)   Νύσσης Ιωσήφ

42)   πρ. Μήλου Διονύσιος

 

Γ’ ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ ΘΥΜΑΤΑ

Τρίτη μερίδα, ασφαλώς η εκλεκτότερη και ηρωικώτερη, των αρχιερέων που συνέπραξαν και συνέπαθαν μαζί μ' όλους τους άλλους Έλληνες για τον κοινό σκοπό, την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού και την απόλαυση της θρησκευτικής και εθνικής ελευθερίας, είναι αναμφίβολα όλες εκείνες οι σεπτές και άγιες μορφές των ανωτάτων κληρικών, οι οποίες, ως εθελόθυτα εξιλαστήρια θύματα, πορεύθηκαν το δρόμο του μαρτυρίου και της θυσίας.

Όλοι αυτοί αδιαμφισβήτητα αποτελούν τον κατ' εξοχή σεβάσμιο χορό, που πήρε επάνω του, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εκλεκτή μερίδα των Ελλήνων, την οργή, το μίσος, το πάθος, τη θρησκευτική υστερία και φανατισμό του μουσουλμανικού όχλου και της εξουσίας. Ταυτόχρονα όμως όλοι αυτοί με την αυτοθυσία και το αίμα τους θεμελίω­σαν ασάλευτα και στερέωσαν αταλάντευτα το οικοδόμημα της ελευθερίας των Ελλήνων, σφυρηλάτησαν, χαλύβδωσαν και γαλβάνισαν τη θέληση κάθε ελληνικής ψυχής, ώστε να πληρωθεί με ιδανικά και οραματισμούς για ιερή εκδίκηση και την επίτευξη του επιδιωκομένου με κάθε τρόπο, και να αναζητεί πλέον «ή τη νίκη ή τη θανή», όπως θα τραγουδήσει ο εθνικός μας ποιητής, χωρίς πισωγυρίσματα.

Παράλληλα η θυσία όλων αυτών γέννησε και γιγάντωσε την απαίτηση και των άλλων Ορθοδόξων λαών, και μάλιστα των Ρώσων, για θρησκευτική ικανοποίηση και αντάξια τιμω­ρία των υβριστών της θρησκείας του Χριστού, αλλά και συνετέλεσε όσο τίποτε άλλο στη μεταστροφή των εχθρικών αισθημάτων των Ευρωπαίων, στον αγώνα των Ελλήνων, σε κατανόηση, συμπάθεια, συνδρομή και τέλος συμπαράσταση και συμπαράταξη.

Δυστυχώς όμως παρά την τόσο υψηλή και ουσιαστική συμβολή της θυσίας των αρχιερέων για τη θεμελίωση και επίτευξη της ελευθερίας των νεοελλήνων, ο χορός αυτός στην πλειονότητα του είναι αφανής και άγνωστος. Και το ακόμα πιο ειρωνικό είναι ότι αυτή η άγνοια υπάρχει και σ' αυτή την επίσημη Εκκλησία, ώστε και αυτή να σιωπά ή να αναμασά και να προβάλλει μόνο 5-10 ονόματα αρχιερέων, που θυσιάσθηκαν για την ελευθερία, ωσάν μόνον αυτοί να ήσαν. Οι πολέμιοι δε και αρνητές της προσφοράς των αρχιε­ρέων, τους περιορίζουν σε 2-3 με συνέπεια να εκμηδενίζεται και να καταντά ανύπαρκτη η αιματηρή συνεισφορά των Ιε­ραρχών στον αγώνα και να διατείνονται ότι οι αρχιερείς χλεύασαν, αφόρισαν και πολέμησαν τον αγώνα του 1821.

Και όμως η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Οι αρχιερείς που έπεσαν θύματα της οργής και του φανατισμού των Τούρκων αποτελούν επιβλητικό χορό δεκάδων ιε­ραρχών.  Αν και δεν μπορούμε να έχουμε υπόψη μας το σύνολο των ιεραρχών που θυσιάσθηκαν για την ελευθερία, από τα στοιχεία που κατέστη δυνατόν να συλλεγούν προκύ­πτει ο εξής εντυπωσιακός κατάλογος των αρχιερέων που ανα­δείχθηκαν εθελόθυτα εξιλαστήρια θύματα:

Α' Οι Πατριάρχες

1)  Γρηγόριος Ε'
2)  Κύριλλος ΣΤ'

 

Β' Οι Αρχιερείς

3)  Εφέσου Διονύσιος

4)  Αγχιάλου Ευγένιος

5)  Νικομηδείας Αθανάσιος

6)  Τορνόβου Ιωαννίκιος

7)  Αδριανουπόλεως Δωρόθεος

8)  Θεσσαλονίκης Ιωσήφ

9)  Δέρκων Γρηγόριος

10) Σωζοπόλεως Παΐσιος

11) Μαρωνείας Κωνστάντιος

12) Γάνου και Χώρας Γεράσιμος

13) Μυριοφύτου και Περιστάσεως Νεόφυτος

14) Σαμμακοβίου Ιγνάτιος

15)  Μονεμβασίας Χρύσανθος

16)  Χριστιανουπόλεως Γερμανός

17)  Άργους και Ναυπλίου Γρηγόριος

18)  Ωλένης Φιλάρετος

19)  Δημητσάνης Φιλόθεος

20)  Κορώνης Γρηγόριος

21)  Μεθώνης Γρηγόριος

22)  Σαλώνων Ησαΐας

23)  Ρωγών Ιωσήφ

24)  Λαρίσης Πολύκαρπος

25)  Λαρίσης Κύριλλος

26)  Γηρομερίου Αγαθάγγελος

27)  Κίτρους Μελέτιος

28)  Ιερισσού και  Αγ. Όρους Ιγνάτιος

29)  Πλαταμώνος Γεράσιμος

30)  Χίου Πλάτων

31)  Κύπρου Κυπριανός

32)  Πάφου Χρύσανθος

33)  Κιτίου Μελέτιος

34)  Κυρηνείας Λαυρέντιος

35)   Κρήτης Γεράσιμος

36)   Κνωσού Νεόφυτος

37)   Χερσονήσου Ιωακείμ

38)   Ρεθύμνης Γεράσιμος

39)   Κυδωνίας Καλλίνικος

40)   Λάμπης Ιερόθεος

41)   Πέτρας Ιωακείμ

42)   Σητείας Ζαχαρίας

43)   Κισάμου Μελχισεδέκ

44)   Διουπόλεως Καλλίνικος

45)   Νύσσης Μελέτιος

Για την ιστορική αλήθεια θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι αναφερόμενοι από άλλους[8] ως εθνομάρτυρες αρχιε­ρείς  Άρτας, Ιωαννίνων και Γρεβενών, δε μαρτυρούνται να θυσιάσθηκαν και γι' αυτό δε τους συμπεριλαμβάνω στην παραπάνω λίστα των θυμάτων αρχιερέων.

 

Απολογιστικό συμπέρασμα

Μετά τα παραπάνω νομίζω ότι είναι καιρός πλέον να επι­χειρήσουμε να κάνουμε έναν απολογιστικό συγκριτικό πίνακα για να δούμε με αριθμούς και ποσοστά τη συμμετοχή των αρχιερέων στον εθνικό μας αγώνα.

Έτσι με βάση την αψεγάδιαστη και ανελέητη γυμνή αλήθεια των αριθμών θα μπορούμε πλέον να μιλούμε για μικρή ή μεγάλη συμμετοχή αυτών στην παλιγγενεσία και να παύσουν επί τέλους οι μεγαλοστομίες για αόριστες  «εκατόμ­βες»  θυμάτων αλλά και οι γκρίνιες και μεμψιμοιρίες των επι­κριτών ότι μόνο 2-3 ήταν οι αρχιερείς που έλαβαν μέρος στον αγώνα.

Από τους 200 λοιπόν αρχιερείς, που, όπως είδαμε πιο μπροστά, υπήρχαν σ' ολόκληρη την Οθωμανική αυτοκρατο­ρία, μαρτυρούνται να :

α)  Έλαβαν ενεργό μέρος, στον αγώνα επώνυμα και αδιαμφισβήτητα, 73 ιεράρχες, δηλ. ποσοστό 36,5%.

β) Είναι γνωστοί ότι δοκιμάσθηκαν, φυλακίσθηκαν, βασανίσθηκαν κ.λπ. 42 αρχιερείς, δηλ. ποσοστό 21,0% και

γ) Μαρτυρείται ότι θυσιάσθηκαν για την ελευθερία, είτε από βασανιστήρια και θανατώσεις των Τούρκων είτε στις πολεμικές συρράξεις, 45 αρχιερείς, δηλ. ποσοστό 22,5%

Συγκεντρωτικά λοιπόν έχουμε:

α) Ποσοστό αγωνιστών ιεραρχών  36,5%

β) Ποσοστό μαρτύρων ιεραρχών  21,0%

γ) Ποσοστό θυμάτων ιεραρχών  22,5%

Γενικό ποσοστό  80,0%

Αν όμως ληφθεί υπόψη ότι οι πλείστοι αρχιερείς της Μ. Ασίας, της Συρίας, της Σερβίας ή Βουλγαρίας λόγω αδιαφο­ρίας ή αδυναμίας των χριστιανών των περιοχών αυτών, δεν έλαβαν μέρος στους αγώνες, τότε το ποσοστό των αρχιερέων της Ελληνικής χερσονήσου, δηλ. από τη Θράκη, τη Μακε­δονία και τα δυτ. παράλια της Μ. Ασίας και κάτω είναι ασφαλώς πολύ υψηλότερο, που φθάνει οπωσδήποτε γύρω στα 90% του συνολικού αριθμού των αρχιερέων. Σε τελική ανάλυση λοιπόν δε θα πρέπει να αναζητούμε ποιοι αρχιερείς και πώς έλαβαν μέρος στον αγώνα αλλά ποιοι είναι αυτοί οι ελάχιστοι αρχιερείς, δηλ. το υπόλοιπο 10% που δεν έλαβαν μέρος στην εθνεγερσία του 1821 και γιατί.

 

Πέτρου Α. Γεωργαντζή δ. Θ.
ΟΙ ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ
(αντίδραση ή προσφορά;)
ΞΑΝΘΗ 1985

 

---

[1] Γ. Σκαρίμπα, 6.π. τ. Α' σ. 78 και τ. Β' σ. 127

[2] Ενδεικτικά βλέπε στους :

Σπ. Τρικούπη, Ιστορία της Ελλην. Επαναστάσεως, ό.π. τ. Α' σ. 88,91,195 εξ.- Φωτάκου, Βίοι Πελοποννησίων ανδρών, ό.π. σ. 150-154, 157-161. -Κ. Οικονόμου, Τα σωζόμενα εκκλησιαστικά συγγράμματα, ό.π. τ.Β'σ. 15εξ.-Χρυσ. Παπαδοπούλου, Η Εκκλησία Κωνσταντι­νουπόλεως και η Μεγάλη Επανάστασις, ό.π. σ. 480 εξ. - Κ. Βοβολίνη, Η Εκκλησία εις τον αγώνα της ελευθερίας, ό.π. σ. 95 εξ. -Β. Ατέση, Εθνο­μάρτυρες Αρχιερείς, ό.π. σ. 5 εξ. - Θ. Σιμοπούλου, Μάρτυρες και αγωνισταί Ιεράρχαι, τ. Α' και Β'-Εκδοτ. Αθηνών, Ιστορία του Ελληνι­κού Έθνους, τ. 12 σ. 135 εξ.-Απ. Βακαλοπούλου, Ιστορία του νέου Ελληνισμού, τ. Ε' ό.π.σ. 315,324,509,517. -Ιωάν. Παπαϊωάννου, Ι­στορικές γραμμές, ό.π. τ. Α' σ. 99,102. - Α θα ν. Κι ρμιζή, Ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε' και το εικοσιένα, Κοινωνία, ετ. ΚΖ' (Απρίλιος- Ιούνιος) 1984 σ. 164

[3] Από αυτούς οι 112 περίπου βρισκόταν στη σημερινή Ελλάδα και Κύπρο ήτοι

 α) 25 στην Πελοπόννησο (Κορίνθου, Μονεμβασίας, Π.Πατρών, Λακεδαιμόνιας, Χριστιανουπόλεως, Ναυπλίου, Ωλένης, Τριπολιτζάς, Ρέο­ντος και Πραστού, Δημητσάνης, Έλους, Ανδρούσης, Κερνίτσης, Μεθώ­νης, Κορώνης, Βρεσθένης, Καρυουπόλεως, Μαλτζίνης, Δαμαλών, Ζαρνάτας, Ακόβων, Μαΐνης, Ανδρουβίτσας, Πλάτζης και Μηλέας.)

β) 9 στην Στερεά Ελλάδα (Αθηνών, Θηβών, Ν. Πατρών, Ταλαντίου, Σαλώνων, Μενδενίτσης, Λοιδωρικίου, Ζητουνίου και Λιτζάς και Αγρά­φων).

γ) 20 στα νησιά του Αιγαίου (Αιγίνης και Ύδρας, Παροναξίας, Τζιας, Σίφνου- Μήλου - Μυκόνου, Άνδρου - Σύρου, Τήνου, Σαντορίνης, Σκοπέ­λου, Σκύρου, Ευρίπου, Καρύστου, Ρόδου, Κώου, Σάμου, Καρπάθου, Λέρου, Λήμνου, Μυτιλήνης, Μηθύμνης, Χίου)

δ) 8 στην Θεσσαλία (Λαρίσης, Φαναριοφαρσάλων, Ελασσώνος, Τρίκης, Σταγών, Γαρδικίου, Ραδοβιζίου, Θαυμακού)

ε) 20 στη Μακεδονία (Θεσσαλονίκης, Σερρών, Δράμας, Βερροίας, Κασσανδρείας, Βοδενών, Σισανίου, Κοζάνης, Γρεβενών, Καστοριάς, Κίτρους, Καμπανίας, Πλαταμώνος, Σερβίων, Αρδαμερίου, Πέτρας, Πολυανής, Ιε­ρισσού και Αγ. Όρους, Ελευθερουπόλεως.)

ς) 3 στη Θράκη (Ξάνθης, Μαρώνειας και Διδυμοτείχου)

ζ) 7 στην Ήπειρο (Ιωαννίνων, Άρτης και Ναυπάκτου, Κορυτζάς, Παραμυθίας Δρυϊνουπόλεως, Βελλάς, Χειμάρας)

 η) 12 στην Κρήτη (Κρήτης- Ηρακλείου, Κνωσού, Αρκαδίας, Χερσο­νήσου, Αυλοποτάμου, Ρεθύμνης, Κυδωνιάς, Λάμπης, Πέτρας, Σητείας, Ιε­ράς και Κισσάμου)

θ) 4 στα Επτάνησα (Κερκύρας, Κεφαληνίας Ιθάκης και Ζακύνθου)

και

ι) 4 στην Κύπρο (Κύπρου, Πάφου, Κιτίου, Κυρήνειας)

[4] Θεοκλ. Στράγκα, Εκκλησίας Ελλάδος, ο.π. τ. Α' σ. 31

[5] Θεοκλ. Στράγκα, ο.π. τ. Α' σ. 27 και 35

[6] Φαίνεται όμως ότι εκτός από τους παραπάνω γνωστούς αρχιερείς που κατέφυγαν στην επαναστατημένη Ν. Ελλάδα από τους  «υπό τους Τούρ­κους τελούντων τόπων» , πρέπει να ήταν και άλλοι γιατί ο συνολικός αριθμός αυτών, σύμφωνα με την εκκλησιαστική επιτροπή του 1833, ανερχόταν σε 30. (Θεοκλ. Στράγκα, Εκκλησίας Ελλάδος, ό.π. τ. Α' σ. 35).

[7] Θ. Σιμοπούλου, ό.π. τ.Α'σ. 12

[8] Εκδ. Αθηνών, Ιστορία του Ελληνικού  Έθνους, τ. 12σ. 135-136-Παρβλ. και  Αθαν. Κ ι ρ μ ι ζ ή. Ο Πατριάρχης Γρηγόριος και το εικοσιένα, ό.π. σ. 164.